خلق و خوی منعطف‌تری داشته باشیم تا نشکنیم

 

 

همه ما دارای احساسات مثبت و منفی مانند خوشحالی، ناراحتی، خشم، غرور، تنفر و … هستیم و همه این‌ها احساسات طبیعی هستند که در موقعیت‌های گوناگون بروز می‌کنند، اما اینکه این احساسات چه مثبت و چه منفی را چگونه کنترل کنیم، بسیار مهم و ضروری است؛ چراکه در صورت عدم کنترل می‌تواند مشکل‌آفرین باشد.

 

خشم یکی از این احساسات است که کنترل آن لازمه ارتباطات اجتماعی است و عدم کنترل آن می‌تواند آسیب‌های روحی، جسمی، مادی، معنوی و ... هم به خود و هم به دیگران وارد کند. شاید برخی فقط نزاع، درگیری و زد و خورد را از مصادیق خشونت علیه دیگران بدانند، که در صورت کنترل نکردن احساس خشم ایجاد می‌شود، اما باید دایره خشونت را عام‌تر بگیریم تا بیش از پیش مراقب رفتار خود باشیم و به دیگران آسیب نزنیم.

 

این خشونت می‌تواند از تابلوی «توقف = پنچری» گرفته تا بی‌توجهی و بی‌مهری مادر به کودک یا هر فرد دیگری را شامل شود. توهین و تحقیر دیگران و پرخاشگری هم از مصادیق رایج خشونت در جامعه ماست که سطح هر یک از این‌ها متفاوت بوده و علل متفاوتی منجر به آن می‌شود که از جمله این علل می‌توان به احساس نابرابری، سرخوردگی، فشار‌های اجتماعی، روانی و اقتصادی اشاره کرد.

 

حتماً در هنگام رانندگی، راننده‌ای را دیده‌اید که سرش را از شیشه ماشین بیرون می‌برد و داد و بیداد می‌کند که چرا خودروی جلویی از او سبقت گرفت یا در مترو، اتوبوس و ... افراد زیادی را دیده‌اید که برای مسائل نه چندان مهم با دیگران درگیر می‌شوند، فحش می‌دهند و داد و بیداد می‌کنند، اما باز هم آرام نمی‌شوند و مانند کتری در حال جوش، مدام در حال جوش زدن هستند و این کتری است که از او کم می‌شود مانند فردی که با خشم و غضب باعث کم شدن اعتبار، احترام، شخصیت و ... می‌شود.

 

خداوند انسان‌های باتقوا و پرهیزکار را در آیه ۱۳۳ و ۱۳۴ سوره «آل عمران» این گونه معرفی می‌کند که قدرت غلبه بر خشم خود را دارند و منبع قدرت آن‌ها از تقوا و پرهیزکاری است؛ «وَ سارِعُوا إِلی‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقین، الَّذینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْکاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ؛ و برای نیل به آمرزشی از پروردگار خود و بهشتی که پهنایش [به قدر]آسمان‌ها و زمین است [و]برای پرهیزگاران آماده شده است، بشتابید همانا که در فراخی و تنگی انفاق می‏‌کنند و خشم خود را فرو می‏‌برند و از مردم درمی‌‏گذرند و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.»

 

اگر صفحه حوادث روزنامه‌ها را ورق بزنید و یا به صفحه حوادث خبرگزاری‌ها و سایت‌های مختلف بروید، خواهید که دلیل اغلب اتفاقات ناگوار، به خشم و عصبانیت برمی‌گردد. آرامشی که ما تصور می‌کنیم از خشمگین شدن، داد و بیداد کردن، پاسخ کوبنده به کسی دادن، مقابله به مثل کردن و ... به دست می‌آوریم، از فرو بردن خشم یا کظم غیظ حاصل می‌شود و البته آسان نیست و باید تمرین کرد. حضرت علی(ع) می‌فرماید؛ «سخت‌ترین دشمن انسان غضب و هوای نفس او است، هر کس بتواند این دو را رها کند، درجه او بلند می‌شود و به آخرین مرحله کمال می‌رسد.» 

 

انسان با چشم‌پوشی و گذشت از خطا‌های دیگران می‌تواند از خشمگین شدن جلوگیری کند و خود به آرامش برسد، باعث تقویت دوستی‌ها شود، حتی دشمن را به دوست تبدیل کند. ذکر و یاد خداوند متعال نیز در این امر مؤثر است. همانطور که خداوند در آیه ۲۸ سوره «رعد» فرموده است؛ «آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد.» همه این‌ها وعده راستین خداوند است و باید تمرین کرد تا به این مهارت دست یافت و از برکات آن بهره‌مند شد.

 

گاهی فکر کردن به ابعاد اتفاقی که افتاده است و یا اینکه منحرف کردن ذهن از افکار منفی و توجه به نقاط مثبت فردی که باعث خشمگین شدن فرد شده است یا نقاط منفی خود را به یادآورد که شاید او هم در این مسئله دخیل بوده است، می‌تواند قدری او را آرامتر کند. آنچه در فرهنگ ایرانی‌ها و از تاریخ و ادبیاتش برمی‌آید، همواره با نوعی تاب‌آوری، ملاطفت، مهربانی، مروت، جوانمردی و روحیه پهلوانی و ... همراه بوده است. پس به فرهنگمان برگردیم، قدری لطیفتر باشیم، هر چه خشک و غیرقابل انعطاف باشیم، خودمان خواهیم شکست.

 

به عشق حسین(ع) صبور باشیم، به عشق حسین(ع) ببخشیم و به عشق حسین(ع) بگذریم.