تصویب مجوز تأسیس انجمن‌های صنفی فرهنگی و رسانه‌ای

فیاض زاهد، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به تصویب مجوز تشکیل انجمن‌های صنفی اصحاب فرهنگ و هنر، مطبوعات و قلم، صدا و سیما که اخیرا توسط هیئت دولت تصویب شد، اظهار کرد: نهاد‌های صنفی مانند خانه سینما، خانه تئاتر، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و همه کسانی که در آفرینش اثر هنری و رسانه‌ای مشارکت دارند، در این انجمن حضور خواهند داشت. ایجاد چنین انجمنی در کشور درخواستی بود که پیش از انقلاب تا کنون دنبال می‌شد. این موضوع به دلایل مختلف از جمله اعمال نفوذ ساواک، فشار‌های سیاسی و وضعیت خاص دوران رژیم پهلوی میسر نشد. با پیروزی انقلاب اسلامی نیز این گروه‌ها تلاش زیادی کردند تا جای خاصی را در برنامه‌های توسعه کشور پیدا کنند، اما نهایتاً در برنامه ششم توسعه لحاظ و دولت در بند چ ماده ۹۲ قانون ششم توسعه، مکلف شد تا در همراهی با اصحاب فرهنگ و هنر که بعد‌اً نام پدیدآوردندگان فرهنگ و هنر را گرفت به این گروه‌ها، ممیزه صنفی اعطا کند تا بستری مناسب و آسان برای ایجاد انجمن‌های مختلف صنفی فراهم شود.

وی با بیان اینکه این مصوبه تبعات مثبت صنفی، فردی، جمعی و حتی اقتصادی برای صنوف فرهنگی، هنری و رسانه‌ای دارد، گفت: بر این اساس فعالان صنفی این حوزه‌ها می‌توانند نسبت به تأسیس انجمن‌های صنفی مستقل سراسری در کشور اقدام کرده و از ادغام آن‌ها یک کانون سراسری را به وجود آورند، این کانون سراسری نافی استقلال این انجمن‌ها نخواهد بود چرا که هر صنفی انجمن خود را داشته و به فعالیت خود می‌پردازد، اما این کانون یا انجمن سراسری امکان هم‌افزایی ملی را به آن‌ها می‌دهد.

حمایت صنفی از پدیدآورندگان مستقل آثار فرهنگی، رسانه‌ای و هنری
فیاض‌زاهد در ادامه به روند تدوین و تصویب آیین‌نامه تصویب مجوز انجمن صنفی اشاره کرد و گفت: یک‌ سال مداوم نمایندگان ۱۴ گروه صنفی فرهنگی، هنری و رسانه‌ای در وزارت ارشاد گرد هم آمدند؛ من نیز به عنوان روزنامه‌نگار و همینطور مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این جلسات شرکت کردم، این آیین‌نامه نیازمند همکاری و هماهنگی وزارت کار بود لذا شخص وزیر نیز ضمن استقبال از این اقدام گاه در این جلسات شرکت می‌کرد چرا که ایشان پیش از این تجربه گردهم آوردن صنوف اقتصادی و بازرگانی را در زمان وزارت خود در دولت اصلاحات داشتند و از سوی دیگر این را اقدامی در جواب اعتماد دولت به اصحاب فرهنگ و هنر می‌دانستند.

مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه داد: در طول این جلسات با شرکت کننده‌ها و حتی برخی نهاد‌های دولتی بر سر واژگان یا برخی از مسئولیت‌ها و تعهدات اختلاف نظر داشتیم و کارشناسان ما در وزارت کار در برابر انجمن سراسری نگرانی‌هایی داشتند که آیا می‌شود ذیل قانون کار این انجمن سراسری را تعریف کرد؟ در پی جلسات طولانی و درازمدت به یک ادبیات مشترک رسیدیم که این انجمن را می‌توان ذیل قانون کار موجود در ساختار جمهوری اسلامی و آیین نامه‌های مربوطه و به ویژه در ذیل ماده ۱۳۱ و ۱۳۲ تعریف کرد.

وی افزود: برخی از این مشکلات برای افرادی بود که ذیل هیچ انجمنی قرار نداشتند و یا اینکه پروانه صنفی و شرایط استخدامی نداشتند، ما باید به این نتیجه می‌رسیدیم که این افراد نخست به عنوان آفریننده به رسمیت شناخته شده و در نهایت آفرینش هر اثری را یک کار در نظر بگیریم؛ باید این آثار دیده شده و به آن‌ها احترام گذاشته شود و مسائلی مانند بیمه، بازنشستگی، بیماری و از کارافتادگی، شناسنامه کاری و هویت صنفی آن‌ها مورد شناسایی قرار گیرد.

این روزنامه‌نگار بیان کرد: ۱۴ گروه و انجمن صنفی برای تدوین این آیین‌نامه پای کار آمدند و در نهایت آیین‌نامه‌ای تدوین شد و به امضای وزرای ارشاد و کار رسید و به هیئت دولت رفت و خارج از نوبت مطرح و یک‌سری ایرادات فنی و مفهومی به آن گرفته شد، این ایرادات توسط کمیته فنی و حقوقی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت توسط هیئت دولت تصویب شد.

این استاد دانشگاه یکی از فواید این آیین‌نامه را امکان حمایت از افرادی دانست که به دلیل قلت تعداد فعالان حوزه کاری آن‌ها امکان تشکیل انجمن را ندارند و گفت: این آیین‌نامه بستر عضویت این افراد را در انجمن سراسری فراهم کرده و این افراد می‌توانند مطالبات خود را به صورت مشخص و جامع و بدون حضور تشکل‌‎ها و نهاد‌های موازی پیگیری کنند. همچنین پیش از تدوین این آیین‌‎نامه برخی از مطالبات گروه‌های صنفی مانند روزنامه‌نگاران نیز شنیده و در این آیین‌نامه لحاظ شده است، مسائلی مانند بیمه خبرنگاری، تعاونی مسکن روزنامه‌نگاران و شناسایی افرادی که عضو هیچ رسانه‌ای نیستند، اما در فضای مجازی در حال انجام کار خبری هستند، مطرح شده است. این جلسات با دیگر صنوف مانند خانه تئاتر، سینما و ... نیز برگزار شده است.

فیاض زاهد یادآور شد: امیدواریم که آثار و برکات این اتفاق که برای اولین بار در تاریخ ایران رخ می‌دهد، جامعه هنری، فرهنگی و تولیدکنندگان آثار فاخر را دربر گیرد و کسی نگران دوران بازنشستگی خود نباشد. برخی نویسندگان و روزنامه‌نگاران در مکان خاصی کار نمی‎کنند تا حق بیمه بپردازند و روزنامه‌نگار محسوب شوند، برای این موضوع نیز کمیته‌ای پیش‌بینی شده است که ۹ عضو دارد و هفت عضو این کمیته نمایندگان انجمن‌ها و دو عضو نیز از دولت حضور دارند.

پیشگیری از تشکیل انجمن‌های مصنوعی و موازی
وی یکی دیگر از فواید این آیین‌نامه را پیشگیری از تشکیل انجمن‌های موازی دانست و گفت: این تجربه تلخ را اصحاب فرهنگ و هنر دارند که شاید در کنار آن‌ها تشکل‌های مصنوعی شکل گیرد، پیش از این حساسیت‌‎های گاه نسنجیده و نگرانی‌هایی وجود داشت مبنی بر اینکه استقلال برخی از این انجمن‌ها ممکن است توسط گروه‌های سیاسی تهدید شود؛ در واقع نگاه انقباضی به آن‌ها می‌شد، اما در حال حاضر دولت نگاه انبساطی به این گروه‌ها دارد، همانگونه که اشاره شد، تجربه گروه‌های صنفی در حوزه اقتصاد، این موضوع را ثابت کرد که آن‌ها نه تنها مشکل سیاسی ـ امنیتی نداشتند بلکه یک بازوی قوی برای همراهی نظام و دولت بوده‌اند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه سازمان بین‌المللی کار(ILO) یک فلسفه سه جانبه گرایی برای نزدیک سه گروه دولت، کارفرما و کارگر دنبال کرده است، گفت: این فلسفه از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز دنبال شده است تا یک تعامل‌ سه‌گانه ایجاد شود، به همین دلیل وزارت کار، جامعه فرهنگی و هنری و وزارت ارشاد به صورت مشترک به این رویکرد سه‌گانه رسیده است که در تزاحم با اهداف یکدیگر قرار نداشته و بتوانند اهداف مشترک را دنبال کنند.

وی با تأکید بر اینکه دولت تنها فراهم کننده بستر تشکیل انجمن است، در رابطه با تشکیل انجمن‌های مشابه یا با همین نام یادآور شد: دولت تنها این بستر را فراهم کرده و این وظیفه خود گروه‌ها است که متولی این انجمن باشند، اما واقعیت تلخ دیگری نیز وجود دارد که نباید از آن چشم پوشید و آن این است که جامعه روشنفکری و اصحاب فرهنگ و هنر رقابت‌های درونی خود را دارند که بخشی از آن‌ها طبیعی است، اما تجربه یک‌ سال نشست مشترک نشان داد وقتی پای منافع مشترک در میان باشد، اختلافات رنگ می‌بازند. باید در ادامه راه مراقب بود که منافع یک گروه خاص نسبت به منافع همگانی در اولویت قرار نگیرد؛ اما تأکید دارم که این امر یک اتفاق میمون و مبارک است.

فیاض‌زاهد تأکید کرد: این کانون قرار است از سوی انجمن‌های صنفی شکل گیرد و هویت صنفی مشخصی دارد؛ اینکه فردا گروه دیگری بیایند و یک کانون مشابه دیگری تأسیس کنند به لحاظ تکنیکی دچار اشکال است.

وی یادآور شد: برای نخستین‌ بار در تاریخ ایران به این بخش نخبه جامعه ایران که بار‌ها از سوی مقام معظم رهبری و رئیس جمهوری و دیگر مقامات نظام تکریم شده‌اند، توجه نشان داده شده تا این افراد با توسل به روش‌های قانونی، هویت صنفی و شناسامه‌دار داشته باشند. من به عنوان یک معلم دانشگاه یا یک روزنامه‌نگار و نویسنده می‌دانم که چه دورنمای بسیار خوبی در انتظار این اقدام وجود دارد. نکته دیگر نیز این است که اگر هنرمندی با مشکلی در امور بازنشستگی و از کار افتادگی روبه‌رو شود، می‌داند به کجا مراجعه کند و از چه طریق این کار را انجام دهد.

 

وی در ادامه با اشاره به تجربه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران گفت: امیدوارم رئیس قوه قضاییه که رویکرد اصلاحی در مجموعه خود دارد و در حال پیگیری مبارزه با فساد در جامعه هستند، مشکل این انجمن را حل کرده و به رسانه‌های قوی و  مستقل اعتماد کنند. مبارزه با فساد بدون روزنامه و رسانه مستقل و ناظر، شوخی است، به هر اندازه به یک روزنامه اعتماد وجود داشته باشد و هر اندازه روزنامه‌ها و سایت‌ها را تقویت کنیم، مردم دیگر به رسانه‌های بیرونی مراجعه نمی‌کنند. زمانی در کتاب عصر طلایی مطبوعات ایران از دو رویکرد «دولت ضعیف و مطبوعات قوی» و «مطبوعات ضعیف و دولت قدرتمند» نوشتم، اما می‌توان فارغ از این دو دیدگاه هم مطبوعات قوی داشت و هم دولت قوی که با حمایت یکدیگر خطوط ملی را تبیین و حقوق مردم را استیفا کنند.