سوره «بقره»، چکیده اسلام و آیینی از سوی پیامبر(ص) است
یک پژوهشگر و مترجم قرآن کریم بیان کرد: سوره «بقره»، چکیده اسلام و آیین آورده از سوی پیامبر اکرم(ص) است و از این‌رو در قرآن، پس از سوره حمد که یک مقدمه شیرین و سرآغازی زیبا برای گشودن نامه آسمانی است، آوردن طولانی‌ترین و مفصل‌ترین سوره بی‌حکمت نبود.
کمال‌الدین غراب، پژوهشگر و مترجم قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسانرضوی، در خصوص تفسیر ساختاری «سوره بقره»، اظهار کرد: سوره بقره، چکیده اسلام و آیینی است که پیامبر اکرم(ص) آورده و از این‌رو می‌توان گفت که در قرآن کریم، پس از سوره حمد که یک مقدمه شیرین و سرآغازی زیبا برای گشودن نامه آسمانی است، آوردن طولانی‌ترین و مفصل‌ترین سوره، بی‌دلیل و بی‌حکمت نبوده است.
بیشتر بخوانید:
وی ادامه داد: در مطالعه‌ای که در آیات سوره بقره داشتیم، آن دسته از آیاتی را که به‌نظر می‌رسید، از نظر معنایی، مفهومی و پیام به یکدیگر وابسته هستند و براساس نیاز عصر نیز پدید آمده‌اند، به 12 فراز دسته‌بندی و عنوان کردیم، در فراز نخست این سوره، خداوند نامه آسمانی خود را بدین‌گونه توصیف می‌کند که این نامه برای پارسایان فرود آمده و آنها را افرادی می‌داند که به هدایت راستین دست یافته‌اند و به پنج رکن جهان ناپیدا، وجود خدا و پرستش او، وحی پیامبران، زندگی پس از مرگ و در نهایت هم بخشش از روزی‌هایی که خداوند به آنها داده، ایمان دارند و به آنها عمل می‌کنند.
غراب بیان کرد: در فراز دوم موضع ناباوران را در برابر این اصول توصیف می‌کند، در فراز سوم مردم را دعوت به پرستش خدا می‌کند و بر صحت نبوت پیامبر(ص) نیز تأکید دارد، در فراز چهارم از بنی‌اسرائیل دعوت به پذیرش این آیین می‌کند و از آنان می‌خواهد که پیامبر(ص) را تأیید کنند و نخستین ناباور به رسالت او نباشند و حقیقت را پنهان نکنند، در فراز پنجم به مسلمانان توصیه می‌کند که امیدی به پذیرش اسلام از سوی یهودیان و حمایت و همراهی آنها نداشته باشند و سپس پیمان شکنی‌های آنها را در این راستا یادآور می‌شود.
این پژوهشگر دینی و مترجم قرآن تصریح کرد: در فراز ششم، خداوند بر آن است که ایمان را در دل پیروان اسلام و رسالت پیامبر(ص) را در جامعه تثبیت کند و بر صحت و حمایت خدا از رسالت پیامبر نیز تأکید می‌کند، در فراز هفتم که در ادامه فراز پیشین آمده برای تثبیت ایمان در دل روی‌آورندگان به رسالت پیامبر اشاره می‌کند و از مسلمانان می‌خواهد که همچون یهودیان با پیامبر(ص) خود رفتار نکنند.
فراز هشتم؛ بیان رسالت پیامبر اکرم(ص)
وی در ادامه توضیحات این فرازها، فراز هشتم را یکی از مهم‌ترین فرازهای این سوره دانست و بیان کرد: بدین‌ترتیب به فراز هشتم می‌رسیم که شامل آیات 124 تا 152 این سوره می‌شود، این فراز را می‌توان یکی از مهم‌ترین فرازهای این سوره به شمار آورد، چرا که خداوند در این فراز با آوردن داستان حضرت ابراهیم(ع)، رسالت پیامبر اسلام(ص) را در ادامه رسالت آن حضرت می‌شمارد.
غراب افزود: از آنجا که حضرت ابراهیم(ع) پس از آنکه خانه کعبه را بنا گذاشت، در پیشگاه خداوند دعا می‌کند: «رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ ۚ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (آیه129 سوره بقره)»؛ پروردگارا در میان آنان فرستاده‌ای را از خودشان برانگیز که اندرزها و نشانه‌های تو را پیوسته بر آنان فرو خواند و نامه آسمانی و فرزانگی به آنان بیاموزد و پاکشان سازد و بی‌گمان این تویی که بر همه کار توانا و در آن فرزانه‌ای.
این پژوهشگر دینی و مترجم قرآن تصریح کرد: خداوند در آیه 136 این سوره خطاب به مسلمانان می‌فرماید: «قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ»؛ در حقیقت، خداوند با این آیه نشان می‌دهد که اولاً رسالت پیامبر اکرم(ص) در ادامه رسالت حضرت ابراهیم(ع) و سایر انبیای پیش از ایشان است که می‌فرماید: «بگویید که ما به خدا و آنچه بر ما فرود آمده و آنچه بر ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و نوادگان او فرود آمده و به آنچه که بر عیسی و موسی داده‌اند و آنچه به پیام‌آوران دیگر از سوی پروردگارشان داده شده گرویده‌ایم و در میان هیچ‌یک از ایشان جدایی نمی‌شناسیم و ما فرمانبردار او هستیم». بدین ترتیب اسلام را در تکامل ادیان پیشین و در عین حال بی‌نیاز از تأیید پیروان دو دین مدعی توحید در شبه جزیره یعنی یهودیت و مسیحیت معرفی کند.
وی اظهار کرد: در اینجا اهمیت، تقدس و برکت خانه کعبه و بنای آن را به دست حضرت ابراهیم(ص) نیز یادآور می‌شود و تعیین آن را به عنوان قبله مسلمانان، فرمانی درست نشان می‌دهد که از فلسفه معنا نیز برخوردار است.
غراب افزود: سوم آنکه توحید و یگانه‌پرستی را آنگونه که پیامبر اسلام(ص) صلای آن را در جامعه سر داده، در حقیقت سفارش ابراهیم(ع) به فرزندانش و همچنین یعقوب به پسرانش را نشان می‌دهد و ضمن نکوهش یهود و طعنه‌ای به مسیحیان، از مسلمانان می‌خواهد که بگویند ما پیرو پیامی هستیم که بر ابراهیم، یعقوب، موسی، عیسی و... که درود خدا بر همه آنان باد، فرود آمده و همچون آنها یگانه‌پرست هستیم و به همه آنها ایمان داریم و بدین‌گونه معیاری در پرستش، دین و آیین، در میان دعواهای دو دین مدعی، در اختیار قرار می‌دهد تا باور و ایمان آنان را بتوان بر اساس آن سنجید.
تثبیت جایگاه اسلام در میان ادیان و جامعه
این پژوهشگر دینی و مترجم قرآن ادامه داد: بدین ترتیب از سویی خداوند، جایگاه اسلام را در میان ادیان و جامعه تثبیت می‌کند و از سوی دیگر به پیروان آن آمادگی می‌بخشد تا به فرمان‌ها، توصیه‌ها و احکامی که بر زبان پیامبرشان جاری می‌شود، بدون تردید سرسپاری نشان دهند و بدانند که خداوند آنان را به عنوان الگویی برای دیگران نهاده و تنها در پیشگاه خدا مسئول هستند، همچنین از مسلمانان می‌خواهد که قدردان این موهبتی باشند که نصیب آنها شده است.
وی بیان کرد: نکته قابل‌توجهی که در این میان وجود دارد، این است همچنان که پیش می‌رویم شاهد هستیم که چگونه فرازهایی که در پی فراز نخست آمده‌اند، در راستا و توضیح آیاتی که در این فراز آمده، چیده شده‌اند، برای نمونه در اینجا وقتی می‌فرماید: «به مسلمانان بگویید که ما ایمان آورده‌ایم به آنچه که بر ابراهیم و فرزندان او و سایر پیامبران نازل شده است»، به منزله توضیح این آیه است که در فراز نخست آمده: «وَالَّذينَ یؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ».
فراز نهم؛ تأکید بر پایداری مسلمانان
غراب گفت: در فراز نهم که آیات 153 تا 167 را شامل می‌شود، توصیه‌هایی به پایداری مسلمانان دارد. در حقیقت شاید بتوان گفت این فراز در تکمیل فراز پیشین و مقدمه‌ای برای فراز بعدی است و در آن آیاتی را به منظور پایداری پیروان در کیش خود آورده است.
این پژوهشگر دینی و مترجم قرآن بیان کرد: بی‌تردید، کیش جدید برای پیروان تبعاتی را به همراه دارد و به ویژه آنکه دو کیش مدعی یهودیت و مسیحیت هم از آنان حمایت نمی‌کنند. پس لازم است که به آنها آمادگی ببخشد تا در سختی‌های پیشرو مقاومت خود را از دست ندهند و به خدا ایمان داشته باشند، از نکات دیگر این فراز پس از ذکر اهمیت خانه کعبه در فراز پیشین، توصیه به حج خانه کعبه است که بیان خود را در خصوص جایگاه این خانه و حج آن در این آیین، تکمیل می‌فرماید.
ادامه دارد...
انتهای پیام
