جهاد علمی از منظر قرآن در دوفصلنامه قرآن و علم در پله 29

به گزارش ایکنا، در این شماره از دوفصلنامه قرآن و علم مقالاتی با عناوین «جهاد علمی از منظر قرآن و بیانیه گام دوم انقلاب»، «مستندسازی قرآنی دیدگاه مقام معظم رهبری در مقابله با استکبار»، «راهکارهای تحقق عدالت اقتصادی حقوق شهروندی در تولید از دیدگاه قرآن»، «سنجش تحلیلی انتظارات مقام معظم رهبری ناظر به تحول علوم انسانی قرآن‌بنیان با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب»، «الگوی شکل گیری ناامیدی با رویکرد اسلامی _ روانشناختی»، «عزت‌مندی جامعه اسلامی بر اساس قاعده نفی سبیل از منظر فریقین»، «مستندات قرآنی بایسته‌های شادی در دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله)»، «بازشناسی نظریه حساب احتمالات در هندسه استقرایی قرآن کریم بر پایه اندیشه شهید صدر»، «مبانی انسان‌شناختی نظام تغذیه در قرآن و نقش آن‌ها در سلامتی جسم و روح انسان»، «تبیین عوامل آرامش‌زا و آرامش‌زدای خانواده در قرآن»، «نقش انگیزشی قرآن کریم در تعالی اخلاقی و معنوی انسان» و «مدل مفهومی عوامل تعارض زوجین در قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان» منتشر شده است.

جهاد علمی از منظر قرآن و بیانیه گام دوم انقلاب

در چکیده مقاله «جهاد علمی از منظر قرآن و بیانیه گام دوم انقلاب» آمده است: این نوشتار در پی آن است که به این پرسش پاسخ دهد که جهاد علمی در قرآن به چه معناست و لوازم آن چیست و رابطه آن با بیانیه گام دوم چیست؟ در این نوشتار از روش تحلیلی و تفسیری استفاده شده است. یکی از محورهای بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مقام معظم رهبری دامت برکاته، توصیه به جهاد علمی است، در این نوشتار نخست به مفهوم‌شناسی جهاد علمی پرداخته شده و آن را زیرمجموعه جهاد کبیر (فرقان/ 52)؛ یعنی بخشی از جهاد فرهنگی مبتنی بر قرآن معرفی کرده است و در بخش دوم نوشتار اهداف جهاد علمی تبیین شده که همان هدف آفرینش یعنی معرفت‌افزایی سپس رسیدن به عزت و قدرت (سلطان) جامعه اسلامی است و در بخش سوم نوشتار مبانی و اصول این جهاد علمی بیان شده، مثل توجه به مراتب علم، دانش‌آفزایی، لزوم مراجعه به متخصصین، علم جامع‌نگر، علم مفید (نه علم‌نماها)؛ سپس در بخش پایانی نوشتار، لوازم و پیامدهای جهاد علمی همچون حرکت بسیجی پرتلاش و مخلصانه برای تولید علم، جهش علمی به طرف قله‌های دانش و تلاش برای تولید دانش‌های قرآن بنیان (جهادی به مبانی و اهداف علوم بر اساس آموزه‌های قرآنی) بیان شده است.

راهکارهای تحقق عدالت اقتصادی حقوق شهروندی در تولید از دیدگاه قرآن

نویسنده مقاله «راهکارهای تحقق عدالت اقتصادی حقوق شهروندی در تولید از دیدگاه قرآن» در طلیعه نوشتار خود آورده است: حقوق شهروندی ازجمله حقوق نوظهور و مختص روزگار معاصر است، درنتیجه سازوکارهای خاص خود را می‌طلبد. عدالت اقتصادی، محتوای اصلی حقوق شهروندی و زمینه‌ساز تحدید قدرت حاکمیت است. حکومت‌های اقتدارگرا، اولویت را به برقراری نظم می‌دهند، درحالی‌که حکومت‌های دموکراتیک، اولویت را به عدالت اقتصادی تخصیص می‌دهند. از دیدگاه قرآن کریم، شهروندان در امور اقتصادی حقوقی دارند که دولت موظف به رعایت آن حقوق است. این حقوق بسیار متنوع‌اند؛ یکی از وظایف دولت‌ها حمایت از تولید و فراهم آوردن زمینه‌های تولید است. شهروندان در حوزه تولید حقوقی دارند که برای تحقق عدالت اقتصادی آنان راهکارهایی ارائه می‌شود. برخی از راهکارها عام است، مانند تعاون عمومی، قانون‌گذاری عادلانه و نظام اجرایی عادلانه؛ و برخی از راهکارها خاص هستند، از مهمترین راهکارهای خاص: کار و اشتغال، شایسته‌سالاری، پیشگیری از انحصار در تولید، تصحیح قیمت و دستمزدها و پیشگیری از درآمدهای نامشروع است. این مقاله درصدد است تا راهکارهای حقوق شهروندی تولید در قرآن را موردبررسی قرار دهد.

الگوی شکل گیری ناامیدی با رویکرد اسلامی _ روانشناختی

نویسنده مقاله «الگوی شکل گیری ناامیدی با رویکرد اسلامی _ روانشناختی» در طلیعه نوشتار خود آورده است: ناامیدی یکی از مشکلات رایج انسان در برخورد با وقایع زندگی است که علوم اسلامی-روانشناختی خواهد توانست در پاسخ به این چالش، راهبردهایی مؤثر فراهم نماید. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مفهومی عوامل شکل‌گیری ناامیدی با رویکرد اسلامی - روان‌شناختی انجام شده است. روش به کاررفته در این پژوهش، فراترکیب بود. برای این منظور حدود 200 مقاله و پایان‌نامه بررسی و سرانجام 25 اثر پژوهشی که بر اساس استانداردهای تعیین‌شده، بیشترین امتیاز را گرفته بودند به‌عنوان نمونه مورد تحلیل قرار گرفتند. تحلیل‌ها، تا به اشباع رسیدن یافته‌ها، ادامه پیدا کرد و برای جمع‌آوری داده‌ها از فیش فراترکیب به روش کدگذاری باز و محوری و به‌صورت استقرایی استفاده گردیده است؛ نتایج نشان داد، الگوی شکل‌گیری ناامیدی دارای 7 بعد نگرشی، روان‌شناختی، هیجانی، فردی، اجتماعی، اعتقادی و مادی است که بعد نگرشی از 6 مؤلفه (خطای شناختی، خودکم‌بینی، عدم آگاهی به خویشتن، ادراک نادرست، عدم بینش به خدا، افکار نادرست)، بعد مادی 3 مؤلفه (دنیاگرایی، مشکلات اقتصادی، آرزوهای دست‌نیافتنی)، بعد اجتماعی 3 مؤلفه (تضییع حقوق افراد، افزایش سطح انتظارات، کتمان وقایع صحیح)، بعد اعتقادی 2 مؤلفه (عدم معرفت نسبت به خدا، ضعف ایمان)، بعد فردی از 6 مؤلفه (خودکم‌بینی، ایستایی حرکت، ناتوانی در مدیریت خود، عدم تأمین معنوی و روانی، بی‌هدفی و سردرگمی، عوامل جسمانی)، بعد روانی از 10 مؤلفه (افسردگی، ویژگی شخصیتی، کم‌ظرفیتی روح، آستانه عمل پایین در برابر موانع و ناکامی‌ها، بدگمانی، بی‌کفایتی، حسادت آمیزی، رویدادهای استرس‌زا، بلندپروازی، تعیین‌کننده‌های محیطی)، بعد عوامل هیجانی از 5 مؤلفه (هیجان خواهی، نقص انگیزشی، هیجان نارضایتی، هیجانات آزاردهنده، هیجانات منفی) مهم تشکیل شده‌اند. درنتیجه الگوی مفهومی عوامل شکل‌گیری ناامیدی بر اساس این ابعاد و عوامل ترسیم و ارائه شد که نشان‌دهنده تنوع عوامل ناامیدی ازنظر کمیت و کیفیت است.

عزت‌مندی جامعه اسلامی بر اساس قاعده نفی سبیل از منظر فریقین

در چکیده نوشتار «عزت‌مندی جامعه اسلامی بر اساس قاعده نفی سبیل از منظر فریقین» می‌خوانیم: عزت‌مندی جامعه اسلامی یکی از شاخصه‌های جامعه اسلامی و گام دوم انقلاب است که این اصل بر اساس «قاعده نفی سبیل» که ازجمله قواعد فقه است و در روابط حقوقی مسلمانان با غیرمسلمانان نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و به‌عنوان شاخصی مطمئن برای تعدیل و تنظیم روابط یادشده به کار می‌رود. در جهان امروز کشورهای استعمارگر به دنبال نفوذ و سلطه هرچه بیشتر بر ممالک اسلامی هستند، قاعده نفی سبیل، سنگری مهم در برابر هجمه‌ها محسوب می‌شود؛ اما مهمترین ادله این قاعده مستندات قرآنی و روایی است و برای حجیت این قاعده به آیات متعددی از قرآن می‌توان استناد کرد؛ اما مهمترین آن‌ها آیه 141 سوره نساء است که در ادبیات فقه، به «قاعده نفی سبیل» مشهور است با دقت در نظرات مفسرین شاهد اختلافات زیادی هستیم برخی گفتند مراد آیه شریفه، نفی سبیل و سلطه کافران است بر مؤمنان در آخرت نه در دنیا؛ برخی دیگر «سبیل» را در آیه شریفه به معنای حجت دانسته‌اند؛ برخی دیگر گفته‌اند کفار ازاین‌جهت که کافر هستند سلطه‌ای بر مؤمنان ازاین‌جهت که مؤمن هستند نداند؛ برخی هم مانند علامه طباطبایی سبیل را اعم از دنیا و آخرت گرفته و آورده‌اند، مؤمنان مادامی‌که ملتزم به ایمان باشند، بر کافران در دنیا غالب هستند. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و انتقادی به اهم مباحث اختلافی بین آن‌ها پرداخته است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد این قاعده هم آخرت وهم دنیا را شامل می‌شود و منظور از جعل برای دنیا جعل تشریعی بر ای آخرت اراده تکوینی است؛ چراکه در آخرت جعل حکم معنا ندارد و برای دنیا تا زمان مسبوق به شرایط توحید مداری و وحدت مداری.