ظرفیت قرآنی حج و تلنگری که باعث رکوردشکنی محافل کاروان نور شد + فیلم

حج تمتع سفری نورانی است که بسیاری آرزوی آن را دارند. این تشرف فرصت خودسازی و رشد است که وظایف و مأموریت خطیری را برعهده فرد می‌گذارد. بر همین اساس، مسئولان قرآنی ما چند دهه است که با هدف تبلیغ قرآن، افرادی را متشکل از قاریان، حافظان و گروه‌های تواشیح برای تبلور هرچه بیشتر فرهنگ اسلامی با عنوان کاروان قرآنی نور به این سفر معنوی اعزام می‌کنند.

کاروان قرآنی امسال نیز متشکل از ۲۱ نفر از قاریان و حافظان قرآن کریم است و مأموریت‌ها و وظایفی را از جمله زدودن شبهات و تهمت‌هایی مانند عدم پرداخت شیعیان به قرآن برعهده داشت که بررسی فرصت‌ها، دستاورد‌ها و عملکرد آن با هدف آسیب‌شناسی این فعالیت‌ها یکی از موضوعاتی است که پرداختن به آن برای بهبود و اثرگذاری بیشتر فعالیت‌های کاروان قرآنی نور در سال‌های آینده می‌‎تواند اثرگذار باشد.

لذا برای بررسی بهتر عملکرد کاروان قرآنی اعزامی به حج تمتع ۱۴۰۱، در نشستی با موضوع «کاروان قرآنی نور، فرصت‌ها و دستاوردها» و با حضور محمدتقی میرزاجانی، مسئول دبیرخانه کمیته اعزام و دعوت از قاریان قرآن کریم؛ قاسم رضیعی، سرپرست کاروان نور اعزامی به سرزمین وحی در سال‌های ۱۳۸7 و ۱۴۰۱؛ مسعود نوری، قاری عضو کاروان قرآنی حج ۱۴۰۱؛ صالح اطهری‌فرد، سرپرست کاروان قرآنی در حج ۱۳۹۴؛ اسماعیل شادالویی، هماهنگ‌کننده محافل قرآنی بعثه مقام معظم رهبری؛ محمد پارساییان، خبرنگار بعثه مقام معظم رهبری در حج ۱۴۰۱ و حجت‌الاسلام مهدی شجاع، سرپرست کاروان قرآنی در حج ۱۳۹۸، به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه بخش اول آن را می‌خوانید.

ایکنا_ یکی از سوالات پرتکرار مخاطبان ما نحوه حضور و چگونگی قرار گرفتن در فهرست اعضای کاروان قرآنی نور است. برای ما ضمن ارائه گزارشی از مأموریت‌های قرآنی کاروان، شیوه انتخاب اعضا را بیان کنید.

میرزاجانی: تشکیل این کاروان اتفاق مبارکی است. هیچ تردیدی نیست که یکی از دستاورد‌های تبلیغی نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود و یکی از فرصت‌های مهم تبلیغی است که از اوایل دهه ۶۰ ما شاهد آن هستیم و هر سال هم بالند‌ه‌تر دنبال شده است. آنچه جزء هدفگذاری‌های این حرکت مبارک بوده این است که از فرصت بی‌نظیر حج، که تعداد قابل توجهی از مسلمان‌ها در آن حضور دارند، برای نمایش عمق انس مردم ایران‌ با قرآن کریم استفاده شود. همچنین بسیاری از اتهاماتی که به ناحق متوجه ایران اسلامی است با همین تلاوت‌های زیبا پاسخ داده می‌شود و ذهنیت صحیح در انس با قرآن از سوی مردم شریف ایران در آنجا منعکس می‌شود.

گزارش تصویری نشست «کاروان قرآنی نور؛ فرصت‌ها و دستاوردها»

در کاروان قرآنی متناسب با هدف بیان‌شده، اولویت اول انجام مأموریت تبلیغی قرآن است و در اولویت‌های بعد بحث تشویق مطرح است، چراکه وقتی قرار است جمعی از سوی جمهوری اسلامی ایران اعزام شوند، باید بهترین‌های جمهوری اسلامی ایران در تمامی عرصه‌ها باشند. لذا انتخاب کاروان قرآنی با این نگاه بوده است.

انتخاب اعضای کاروان قرآنی نیز سازوکار خاصی دارد. طی حدود ۱۵ سال اخیر مبنایی که ما با همکاری سازمان اوقاف و امور خیریه دنبال می‌کنیم این است که حائزان رتبه‌های اول تا سوم حاضر در مسابقات سراسری قرآن کریم اوقاف در همه استان‌ها که از شمول بالایی هم برخوردارند و نیز آن‌هایی که به مرحله سراسری مسابقات اوقاف راه پیدا کرده باشند نیز به همین صورت به شرکت در این آزمون دعوت می‌شوند. همچنین افرادی که طی پنج سال گذشته جزء رتبه‌های برتر مسابقات سراسری اوقاف بوده‌اند و به هر دلیلی ممکن است دیگر در این مسابقات شرکت نکنند، آن‌ها نیز به منظور شرکت در آزمون دعوت می‌شوند. البته این افراد باید شرایط فنی خوبی داشته باشند.

همچنین، قاریانی که به هر دلیلی اهتمام به حضور در مسابقات و شرکت در آن را ندارند یا شرکت کرده‌اند و تلاوت آن‌ها در این مسابقات‌ها حائز رتبه برتر نبوده است، امکان شرکت و حضور در آزمون حج برای این افراد بسته نیست. همچنین کسانی که سنشان بالای ۳۲ سال است و به هر دلیلی توفیق حضور در مسابقات قرآن اوقاف را نداشته‌اند می‌توانند درخواست خود را ارائه کنند و بخش فنی تلاوتشان از سوی کمیته کارشناسی ارزیابی خواهد شد و اگر حائز امتیاز‌های لازم بودند، این افراد نیز به آزمون حج دعوت می‌شوند.

اهمیت شرکت در آزمون اعزام به حج

در طی ۱۵ دوره اعزام کاروان قرآنی در طول سال‌های گذشته حدود ۳۶۰ نفر را اعزام کردیم که از این تعداد ۲۳۰ نفر حج اولی بودند

مجرای اصلی انتخاب اعضای کاروان قرآنی حج در بخش قاریان شرکت در آزمون حج است. در بحث انتخاب گروه تواشیح هم ناظر به رتبه‌هایی است که در مسابقات سراسری سازمان اوقاف کسب می‌کنند. همچنین تعداد، کیفیت و تنوع آثارشان در حوزه‌های مختلف مدیحه‌سرایی، تواشیح و  توانمندی‌های اعضای گروه در سایر حوزه‌های قرآنی موثر است. حافظان نیز از منتخبان مسابقات سراسری سازمان اوقاف هستند و به آزمون حج دعوت می‌شوند.

ایکنا_ آماری هم از تعداد حضور قرآنیان از ابتدای شکل‌گیری کاروان قرآنی حج موجود است؟

میرزاجانی: از زمان تأسیس کمیته اعزام کاروان قرآنی نور از سال ۱۳۷۰ تا به امسال، به جز چند سالی که کلاً حاجیان ایرانی در حج تمتع حضور نداشتند، بیش از ۸۵۰ نفر در قالب کاروان نور اعزام شدند. اگر آمار حدودی بیش از آن را که در اوایل دهه شصت این اعزام‌ها صورت گرفته است به این اعداد اضافه کنیم، بالغ بر ۱۲۰۰ نفر حضور داشته‌اند.

همچنین طی ۱۵ دوره اعزام کاروان قرآنی در طول سال‌های گذشته حدود ۳۶۰ نفر را اعزام کردیم که ۲۳۰ نفر حج‌اولی بودند. این رویکرد جدی کمیته اعزام است که عزیزانی به این سفر معنوی اعزام شوند که ضمن احراز شرایط حج اولی، جوان و باانگیزه باشند، چراکه معمولاً این افراد در اجرای تلاوت‌ها پرنشاط‌تر و نیز از نظر جسمی بنیه قوی‌تری دارند و می‌توانند در مأموریت‌هایی که در حوزه قرائت به آن‌ها داده می‌شود بهتر عمل کنند.

ایکنا_ از چرایی روند کاهشی تعداد اعضای کاروان قرآنی حج نسبت به سال‌های ابتدایی و همچنین توقف روند افزایشی این تعداد بگویید. آیا برای سال‌های بعد شاهد افزایش این تعداد خواهیم بود؟

میرزاجانی: همان‌طور که مستحضرید تعداد اعضای کاروان قرآنی در ابتدا ۷۰ نفر بود که به مرور زمان کاهش پیدا کرد که در آن زمان مقتضیاتی داشت. این تعداد بعد از مدتی به ۴۰ نفر رسید و بعد از آن چند سالی بر روی عدد ۳۲ توقف شد و تا اوایل دهه ۹۰ حدود ۳۲ نفر به این سفر معنوی اعزام می‌شدند که به تدریج به ۲۵ نفر رسید و امسال اولین سالی است که به ۲۰ نفر رسید. البته یکی از اعضای گروه تواشیح با هزینه شخصی و مساعدت‌های بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت توانست در تیم اعزامی کاروان قرآنی قرار بگیرد و مجموع گروه را به ۲۱ نفر برساند.

آنچه در کمیته اعزام همواره مورد درخواست از بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت بوده این است که تا حد امکان تعداد کاروان افزایش پیدا کند، چراکه اعتقاد داریم اگر برنامه‌ریزی مناسبی صورت بگیرد، ظرفیت اجرای برنامه‌های قرآنی فراوان است، اما قاعدتاً دوستان در بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت محدودیت‌هایی دارند که شرایط آن‌ها اجازه افزایش را نمی‌دهد، اما کماکان درخواست ما برقرار است و امیدواریم که با بهتر شدن شرایط اعزام حجاج ایرانی و امکاناتی که فراهم می‌شود تعداد اعضای کاروان قرآنی نیز افزایش پیدا کند.

ایکنا_ امسال شاهد رکوردهایی در برگزاری محافل قرآنی در حج بودیم. برای ما از فرصت‌ها و دستاورد‌های کاروان قرآنی نور در طول این سفر بگویید.

رضیعی: از ایکنا برای پرداختن به این موضوع سپاسگزاری می‌کنم. انتخاب عنوان کارون نور برای این حرکت بسیار بامسماست. حضور کاروان قرآنی در حج یک روح معنویت مضاعف را در این کنگره ایجاد کرده است. همیشه این دغدغه را داشتم که بعد از سفر حج، اقدامات این حرکت قرآنی خوب تحلیل نشود و به‌ عنوان یک راهبرد شناخته نشود یا حتی به فراموشی سپرده شود تا اینکه مجدداً در سال بعد از صفر شروع کنیم؛ لذا بهتر است که این حرکت به خوبی تحلیل شود و فرصت‌ها، تهدیدها، نقاط قوت، ضعف‌ها و چشم‌اندازها را ترسیم کنیم تا بتوانیم سال به سال این مأموریت قرآنی را پربارتر اجرا کنیم؛ لذا از ایکنا برای پرداختن به این موضوع قدردانی می‌کنم و امیدوارم که شبکه‌های مختلف صدا و سیما و حتی وزارت ارشاد و بعثه مقام معظم رهبری و تمام کسانی که به این موضوع می‌پردازند کمک کنند.

امسال در طلیعه انتخاب اعضای کاروان قرآنی اتفاق بزرگی رخ داد و آن دیدار مقام معظم رهبری با کارگزاران حج ۱۴۰۱ بود و به صورت ویژه حرکت قرآنی ما در سخنرانی معظم‌له تبیین شد که شاید در سنوات گذشته صرفا اشاراتی شده بود، اما تا این حد مستقیم و روشن در رابطه با اعزام قاریان و استفاده از ظرفیت قرآنی به منظور افزایش روحیه معنویت حجاج و نیز تألیف قلوب مسلمین با استفاده از ظرفیت قرآنی تبیین نشده بود.

اهمیت راهبری کاروان قرآنی نور

استفاده از ظرفیت قرآنی در حج دیگر یک امر تفننی نیست و امروز به یک راهبرد تبدیل شده است و فرمایشات مقام معظم رهبری در این خصوص فصل الخطاب است

این راهبرد دقیقاً همانند راهبرد امام خمینی(ره) درباره موضوعیت برائت از مشرکان در حج بود و باید در حج همه سال‌ها به عنوان یک راهبرد جدی تلقی و دنبال شود؛ بنابراین استفاده از ظرفیت قرآنی در حج دیگر یک امر تفننی نیست که هر سال به این بپردازیم که آیا این دعوت انجام شود یا قاری دعوت کنیم؟ لذا فرمایشات مقام معظم رهبری در این خصوص فصل‌الخطاب است. کسی نمی‌تواند بگوید که من تشخیص می‌دهم که این اتفاق بیفتد یا انجام نشود. لذا با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، بحث قرآن هم جزء سفر حج تلقی می‌شود.

امسال وقتی به عنوان سرپرست کاروان انتخاب شدم، احساس کردم که وظیفه سنگین‌تری نسبت به سال‌های قبل پیدا کرده‌ام. اگر تا پیش از این مسئولیت ما به عنوان قاری و سفیر قرآنی ایران سنگین بود، بعد از فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار با کارگزاران حج این مسئولیت مضاعف شده است و ما حس کردیم که باید هر آنچه در توان داریم آن را در رابطه با اجرای منویات معظم‌له به کار بگیریم.

زمینه‌هایی در گذشته توسط بعثه مقام معظم رهبری فراهم شده بود و امسال نیز حضور جناب آقای شادالویی و ارتباط خوب ایشان با قاریان و بعثه مقام معظم رهبری این زمینه را بیشتر فراهم‌ کرد. البته ما در سال جاری در رابطه با اجرای برنامه‌های قرآنی محدودیت‌های زیادی داشتیم، اما آمار بالای اجرای برنامه‌های قرآنی در صورتی شکل گرفت که ما ظرفیت‌های کمتری از لحاظ امکانات نسبت به سنوات گذشته داشتیم و همین موضوع رکورد تعداد برگزاری محافل قرآنی در حج امسال را برجسته‌تر می‌کند.

سخنان مقام معظم رهبری، ذهن‌های مسئولان و کارگزاران حج جمهوری اسلامی را برای اینکه حرکت قرآنی را جدی بگیرند برانگیخت به تبع آن نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج نیز آن را جدی گرفتند

در طول دو سال گذشته به دلیل شیوع کرونا شاهد اعزام کاروان قرآنی نور نبودیم و امسال نیز این سفر با اما و اگر‌های فراوان و محدودیت‌ سنی برای حجاج همراه بود. همچنین، محدودیت‌های فیزیکی که دولت عربستان در اماکن مقدس برای ما ایجاد کرده بود دست ما را در برخی اوقات کاملاً بسته بود، اما آمار بالای برپایی محافل قرآنی در صورتی شکل گرفت که ما این محدودیت‌ها را هم داشتیم. علاوه بر این، سخنان مقام معظم رهبری ذهن‌ مسئولان و کارگزاران حج جمهوری اسلامی را برای اینکه حرکت قرآنی را جدی بگیرند برانگیخت و به تبع آن نماینده، ولی فقیه و سرپرست حجاج نیز آن را جدی گرفتند، کمااینکه قبل از آن رویکرد یا ذهنیت ایشان به حضور این تعداد از قاریان و اجرای برنامه‌های قرآنی در موسم حج به اینگونه نبود.

ما در دو جبهه باید تلاش می‌کردیم؛ یکی اصلاح ذهنیت ایجادشده به دلیل مأموریت‌های گذشته کاروان قرآنی نور که نتوانستیم به خوبی از ظرفیت‌های قرآنی آن استفاده کنیم و دیگر اینکه باید تلاش می‌کردیم که مأموریت خودمان را به خوبی انجام دهیم. لذا باید در این دو جبهه حرکت می‌کردیم.

بیان مقام معظم رهبری ذهنیت مثبتی را در خصوص ظرفیت قرآنی حج برای نماینده محترم، ولی فقیه در امور حج و زیارت ایجاد کرد. البته با توجه به محدودیت‌ها، امکانات نیز کم شد و به دلیل اینکه هزینه‌های حج به صورت ناگهانی بالا رفت، مسئولان بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت دستور دادند تا حد امکان در همه حوزه‌ها صرفه‌جویی کنیم و از لحاظ مالی بار کمتری را به حجاج تحمیل کنیم.

در برخی برنامه‌ها که از پیش هم طراحی نشده بود تاکید می‌کردند که از ظرفیت قرآنی هم در این برنامه‌ها استفاده شود. این حرکت و رویکرد بسیار خوب ایشان نوید یک حرکت مثبت و مضاعف قرآنی در سال‌های آینده خواهد داشت

همه این موارد دست به دست هم داد تا امکانات لجستیکی که برای برگزاری این مراسم نیاز بود کم شود، اما تلنگری که مقام معظم رهبری زدند باعث شد که رئیس بعثه مقام معظم رهبری برای اجرای برنامه‌های قرآنی در سفر حج پیشگام باشند. این در شرایطی بود که خود ایشان با وجود مشکلاتی که از سوی کشور عربستان ایجاد شده بود با تأخیر اعزام شدند، اما هر زمان که ما اهتمام ایشان را برای اجرای برنامه‌های قرآنی می‌دیدیم یا می‌شنیدیم عزممان جدی‌تر می‌شد. حتی بعد از حضورشان این اهتمام گسترده‌تر شد و گاهی ایشان ظرفیت‌سازی می‌کردند. حتی در برخی برنامه‌ها که از پیش طراحی نشده بود تأکید می‌کردند که از ظرفیت قرآنی هم استفاده شود. این رویکردشان نوید یک حرکت مثبت در سال‌های آینده است.

برنامه‌های قرآنی ما در حج دو شیوه بود؛ اولین شیوه برنامه‌های ویژه زائران ایرانی و دوم برنامه‌های ویژه زائران غیرایرانی در مکان‌های مختلف که عمده آن‌ها مسجدالحرام و مسجدالنبی بود. برنامه‌هایی که برای زائران ایرانی طراحی شده بود از قبل از اعزام به حج از سوی بعثه مقام معظم رهبری طراحی شده بود. این برنامه‌ها ذیل یک برنامه فرهنگی یک‌ساعته شامل قرائت قرآن، سخنرانی و مداحی بود. در کنار این موارد همایش‌های مختلفی در آنجا برگزار و نیز به فراخور مناسبت‌های مختلف و نوع همایش، تلاوت‌هایی درخواست می‌شد و حتی گاهی از گروه تواشیح برای حضور در این برنامه‌ها استفاده می‌شد. همچنین جلسات شورای اداری بعثه مقام معظم رهبری بود و برای هر جلسه برنامه‌های قرآنی در نظر گرفته شده بود. در کنار این موارد گروهی به نام اهل سنت داشتیم که برنامه‌های ویژه‌ای را برای کاروان‌های اهل سنت داشتند و در آنجا نیز از ظرفیت‌های قرآنی استفاده می‌شد.

یکی از برنامه جالبی که در این سفر شکل گرفت و از ابتکارات آقای شادالویی بود، تلاوت ترتیل قرآن و تجویدالصلاة در کاروان‌ها به صورت ویژه بود. شاید در سنوات گذشته بحث تلاوت ترتیل را به صورت متمرکز داشتیم و کاروان‌ها به بعثه برای تلاوت دعوت می‌شدند، اما در این دوره اکثر تلاوت‌ها به صورت اعزام به کاروان‌ها انجام می‌شد. این موضوع یک فرصت و یک تهدید را برای ما ایجاد کرد. فرصت از این نظر که تعداد زیادی از قاریان و حتی گروه‌های تواشیح را نیاز داشتیم که بتوانیم برنامه‌ها را پوشش دهیم. در کاروان‌ها امکانات بعثه مقام معظم رهبری از جمله فضای فیزیکی و امکانات صوتی و تصویری وجود نداشت و گاهی برخی از هتل‌ها زیر نظر مأموران سعودی بود که اختلالاتی را در اجرای برنامه‌های قرآنی ایجاد می‌کردند.

ابتکاری که آقای شادالویی در این زمینه داشتند باعث شد تا ما تعداد زیادی از برنامه‌های قرآنی را اجرا کنیم و بتوانیم فتح بابی را برای سنوات آینده فراهم کنیم و برنامه ترتیل قرآن در کاروان‌ها و تجویدالصلاه را اجرا کنیم، چراکه بسیاری از حجاج این دغدغه را دارند که از لحاظ شکلی نیز اعمال و نمازشان سالم باشد و دغدغه تقبل شکلی حج را نداشته باشند. این ظرفیت در کاروان قرآنی وجود داشت، چراکه همه از اساتید درجه‌یک قرآنی هستند. بر همین اساس زمانی که تلاوت ترتیل انجام می‌شد بعد از آن این موضوعات را مدیریت و از حجاج درخواست تلاوت و نیز برای دقیقه سعی می‌کردند که سوره‌های کوچک را با آن‌ها کار کنند. این ظرفیت خوبی است که می‌توان در سال‌های آینده از آن استفاده کرد و شاهد اجرای بهتر آن بود. در حوزه امور بین‌الملل نیز برنامه‌ها و سمینار‌هایی اجرا می‌شد که از ظرفیت قرآنی برای پربارتر کردن آن‌ها استفاده می‌شد.

دومین مأموریت کاروان قرآنی اجرای تلاوت‌های قرآنی و تواشیح در مکان‌های مقدس مسجدالنبی و مسجدالحرام بود. ظرفیت قرآنی برای اجرای برنامه‌ها در مسجدالحرام وسیع‌تر است، اما در مسجدالنبی این ظرفیت وجود ندارد. لذا ما روز‌های اول به دنبال بررسی وضعیت این مکان مقدس برای اجرای برنامه‌های قرآنی رفتیم.

راحت‌ترین کار این بود که ما در حلقات قرآنی که به صورت سیستماتیک در مسجدالنبی شکل گرفته است به اجرای برنامه بپردازیم، اما دیدیم که می‌توانیم حلقات کوچک قرآنی را خودمان، به نحوی که برای مأموران سعودی حساسیت ایجاد نکنیم، در مسجد النبی اجرا کنیم و لذا به صورت آزمایشی چند تلاوت موفقیت‌آمیز را اجرا کردیم. بعد از آن به اعضای کاروان گفتیم که اگر هر کسی توانست،  در هر گوشه از مسجدالنبی و مسجدالحرام تلاوت کند.

مشکل عمده‌ای که ما داشتیم این بود که در دو سالی که حج به علت کرونا تعطیل شده بود امکانات سمعی بصری بعثه مقام معظم رهبری به سرقت رفته بود ولذا خیلی از برنامه‌های ما توسط گوشی تلفن همراه و امکانات خیلی محدود ضبط می‌شد

گزارش‌گیری از فعالیت قاریان به صورت خوداظهاری بود و گاه ظرفیت فضای مجازی هم به کمک ما آماده بود. خیلی از این برنامه‌ها به صورت آنلاین از شبکه‌های مجازی خود دوستان پخش می‌شد و گاهی دوستان ایکنا و صدا و سیما  کمک می‌کردند که برخی از این محافل ضبط و ثبت شد که خالی از مشکل هم نبود.

بعد متوجه شدیم که مأموران سعودی به تجمع ما حساسیت پیدا کرده‌اند. لذا از دوستان خواستیم هرکسی که می‌تواند در گوشه مسجدالنبی و مسجدالحرام و حتی در سایر اماکن مذهبی از جمله قبرستان ابیطالب(ع) و غار حرا تلاوت کند. متاسفانه مشکل عمده‌ این بود که در دو سالی که حج به علت کرونا تعطیل شده بود و از ایران اعزامی صورت نمی‌گرفت، امکانات سمعی و بصری بعثه مقام معظم رهبری به سرقت رفته بود. لذا خیلی از برنامه‌های ما با گوشی تلفن همراه و امکانات خیلی محدود ضبط می‌شد. ایده‌های ما برای استفاده از ظرفیت قرآنی در این اماکن مذهبی زیاد بود، اما متاسفانه دست ما بسته بود.

ایکنا_ از نحوه انتخاب برنامه‌ها و حمایت‌های بعثه مقام معظم رهبری در اجرای فعالیت کاروان قرآنی بگویید. آیا از ظرفیت‌های ایجادشده در سفر حج به خوبی استفاده شد؟

شادالویی: امسال برنامه‌های کاروان قرآنی نور از چند نظر استثنایی بود. مهمترین آنها فرمایش مقام معظم رهبری بود که استحکام این کار را بیشتر کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین نواب اهتمام بالایی به قرآن دارند؛ لذا با توجه به فعالیت‌های بنده در این عرصه و آشنایی ایشان با این فعالیت‌ها، هماهنگی برنامه‌های قرآنی در بعثه مقام معظم رهبری حج به بنده واگذار شد.

در ادوار گذشته شاید به این شکل در مسائل قرآنی توجه نمی‌شد و معمولاً این موضوعات به صورت فصلی صورت می‌گرفت و کاروان قرآنی نور در کنار سایر نیرو‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. از آنجا که در گذشته بنده نیز در فعالیت‌های مختلف فرهنگی و هنری بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت حضور داشتم، امسال نیز این ارتباط با جامعه قرآنی تقویت شد و بدون واسطه با نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت گفت‌وگو کردیم. ایشان نیز در اسرع وقت برای طرح‌هایی که ما در این حوزه داشتیم دستور اقدام می‌دادند و امکاناتی را در اختیار می‌گذاشتند.

در طول این سفر هیچ مراسمی وجود نداشت که اعضای کاروان قرآنی از آن سرباز زنند و اگر کم‌توفیقی بود به خاطر این بود که ما نتوانستیم بستر‌های مناسب را فراهم کنیم

گروهی که امسال برای کاروان قرآنی نور انتخاب شده بود یکی از بهترین‌ها بود و به دلیل انتخاب این گروه از شورای عالی قرآن تشکر می‌کنم؛ هم از نظر جوان بودن و هم از نظر تعداد بالای حج‌اولی‌ها و نیز پوشش خوب محافل قرآن کریم خاص بود.

در طول این سفر هیچ مراسمی وجود نداشت که اعضای کاروان قرآنی از آن سر باز بزند و اگر کم‌توفیقی بود به خاطر این بود که ما نتوانستیم زمینه‌های مناسب را فراهم کنیم. البته ایده‌های بسیاری در حوزه برنامه‌های قرآنی داشتیم، اما متاسفانه امکانات این اجازه را به ما نمی‌داد تا بتوانیم آن طور که باید و شاید این برنامه‌ها و اقدامات قرآنی را گسترده‌تر اجرا کنیم. هر چند بستر ایجاد شده بود و یک گروه برای امور سمعی و بصری و حمل و نقل، ویژه قاریان مهیا شد، اما متاسفانه کمبود امکانات موجب شده بود که با مشکلاتی مواجه شویم. تلاش شد تا همزمان برنامه‌های محفل انس با قرآن را در کاروان‌ها برگزار کنیم. بسترهایی برای آموزش قرآن به خانواده‌هایی که به حج مشرف می‌شوند و نیز برای اینکه فرزندانشان را تشویق به فعالیت‌های قرآنی کنند، فراهم شده بود.

همچنین در برنامه‌های بخش بین‌الملل، که در مکه برگزار شد، حجت‌الاسلام نواب تاکید کردند که حتماً قاریان به صورت برجسته حضور داشته باشند و حتی سخنرانی معاون امور بین الملل بعثه مقام معظم رهبری به سمت قرآن و برنامه‌های قرآنی پیش رفت؛ لذا بستر‌های گسترش برنامه‌های قرآنی در بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت فراهم شده است.

امروز بعثه مقام معظم رهبری به اهمیت ظرفیت کاروان قرآنی نور و استفاده هرچه بیشتر از آن رسیده و به لطف خدا انسجام این برنامه‌ها بیشتر شده است که می‌توانیم بهتر و بیشتر از این ظرفیت در حوزه‌های مختلف ازجمله برگزاری محافل خاص قرآن کریم استفاده کنیم. همچنین در بخش حجاج اهل تسنن ایرانی نیز هر شب برنامه‌های محفل انس با قرآن انجام شد که در نوع خودش خاص بود. به همین سبب تاکید کردیم که برای سال‌های آینده حضور اعضای کاروان قرآنی و قاریان در کاروان های حج و نیز همایش‌ها و برنامه‌ها بیشتر شود تا شاهد تلاوت‌های زیبای عزیزان در برنامه‌ها باشیم. امسال تلاوت‌ها بسیار زیبا و پرتکرار بود و برخلاف سنوات دور که معمولاً محدود انجام می‌شد و امیدواریم با حمایت‌ مقام معظم رهبری در سال آینده این روند بهتر و گسترده‌تر شود.

ایکنا_ از مشکلاتی که سعودی‌ها در اجرای برنامه‌های قرآنی ایجاد می‌کردند و ابتکار خودتان برای حل این مشکلات بگویید.

در مجموع هتل‌هایی که کاروان‌های حجاج در آنها حضور داشتند تنها یک هتل بود که مأموران سعودی به آن حساس بودند و تاکید می‌کردند که در آنجا از تجمع دوری کنند و مشکلی در اجرای برنامه‌ها در هتل‌ها وجود نداشت؛ البته در مسجدالنبی و مسجدالحرام این مشکلات وجود داشت و ما شاهد حلقات قرآنی به صورت گذشته نبودیم؛ لذا سعی کردیم ابتکاراتی را به خرج دهیم تا محافل برگزار شود. به عنوان مثال امسال برای اولین‌بار در طواف خانه خدا تلاوت داشتیم و همچنان که قاری خانه خدا را طواف می‌کرد، به قرائت قرآن نیز مشغول بود که به صورت مجازی ثبت و ضبط شد و مأموران سعودی نیز نمی‌توانستند جلوی این فعالیت را بگیرند.

البته سیاست مأموران سعودی این بود که امسال بنا به گفته خودشان راحت بگیرند. حتی در بعضی از برنامه‌هایی که تلاوت داشتیم برخی از مأموران سعودی ضمن همکاری فیلم‌برداری هم می‌کردند. لذا مدیریت سعودی‌ها نسبت به برنامه‌های قرآنی به گونه‌ای سلیقه‌ای شده بود، اما در کل سیاست سعودی‌ها این بود که در اجرای این گونه فعالیت‌ها همکاری کنند. شاید در برخی مواقع به صورت سلیقه‌ای از اجرای برنامه‌های قرآنی و محافل جلوگیری می‌کردند، اما مشکلات زیادی را از نظر سعودی‌ها در هتل‌ها شاهد نبودیم و تنها در مسجدالحرام و مسجدالنبی نمی‌توانستیم حلقات قرآنی داشته باشیم. به همین دلیل اجرای گروه تواشیح را در این مراکز مذهبی نداشتیم؛ البته این هم به دلیل قانون مسجدالحرام و مسجدالنبی بود که اجرای هرگونه حلقاتی را برای خودشان هم محدود کرده بودند چه برسد به اینکه به ما اجازه برنامه تواشیح بدهند. البته امیدواریم بتوانیم این مسائل را با مذاکره حل کنیم.

ادامه دارد...

یادآور می‌شود در کاروان قرآنی امسال ۲۱ نفر از ۱۰ استان کشور، که ۱۷ نفر حج‌اولی بودند، حضور داشتند. هرچند ابتدا قرار بود ۲۰ نفر اعزام شود، اما در ادامه و با پیگیری‌های شورای عالی قرآن، یک نفر دیگر به اعضای گروه تواشیح اضافه شد و این گروه که از شهر آبادان حضور یافته بود، با حضور شش عضو در این سفر حضور یافت. همچنین ۱۴ نفر قاری و یک نفر حافظ کل قرآن کریم بودند. بر این اساس، قاسم مقدمی از خوزستان، مسعود نوری از تهران، سیدحمیدرضا مقدسی از قم، هادی موحدامین از تهران، امیرحسین رحمتی از گلستان، علیرضا بیژنی از خراسان رضوی، مجتبی پرویزی از تهران، مهدی کرمی از زنجان، مهدی سعادتی کیا از لرستان، حمید حق طلب از خراسان رضوی، علیرضا مکاری از اصفهان، سیدمحمد طا‌هایی از مازندران، یوسف جعفرزاده از هرمزگان، رضا گلشاهی از خراسان رضوی و گروه تواشیح مصباح الهدی متشکل از عدنان مؤمنین، رسول مظفری وانانی، امین میمندی، احسان سوری دمقی و سیدمحمد هاشمی از خوزستان را اعضای کاروان اعزامی امسال بودند و امیرحسین رحمتی از استان گلستان جوان‌ترین عضو کاروان امسال حضور داشتند.

وهاب خدابخشی