اولویت اسلام بر پیشگیری اجتماعی در حوزه حجاب

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمدی جورکویه، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، امروز 12 مهرماه در سلسله جلسات «عرفی یا شرعی‌ بودن حکم حجاب» با تأکید بر اینکه حجاب، موضوعی شرعی است، به بحث حجاب از نگاه سیاست جنائی اسلام پرداخت و گفت: در بحث سیاست جنائی ما سه سطح از مبارزه با بزه را داریم؛ سطح پیشگیری اجتماعی، پیشگیری وضعی و پیشگیری کیفری.

وی با بیان اینکه پیشگیری اجتماعی برای تمامی بزه‌ها وجود دارد، اظهار کرد: سیاست جنائی هر کشوری درصدد این است افراد جامعه را به حدی از آمادگی برساند که در مبارزه با عوامل جرم‌زا از طریق تربیت و آموزش به برچیده شدن زمینه جرم کمک کنند؛ یعنی افراد جامعه به سطحی از آمادگی برسند که وقتی در درون انسانی خلجانی ایجاد کرده و یا موضوعاتی از بیرون بر آن‌ها تحمیل شد، بتوانند خود را در مقابل وساوس مدیریت کنند.

حجت‌الاسلام محمدی جورکویه بیان کرد: اسلام در سطح پیشگیری اجتماعی در درجه نخست دنبال این است چنان پیشگیری ایجاد شود که وسوسه در آن‌ها شکل نگیرد و اگر گرفت، خودشان در مقابل آن بایستند و به اصطلاح بازدارندگی درونی ایجاد شود و دل‌خواستن در زیرپاگذاشتن قانون را کنار بگذارند. حال اگر پیشگیری اجتماعی نتواند چنین کاری انجام دهد و عده‌ای بخواهند ارزش‌ها را نقض کنند، مانعی جلوی آن‌ها می‌گذارند مانند اینکه پلیس و یا دوربین کنترل و ... ایجاد و نظارت می‌شود و در پیشگیری کیفری هم وقتی دو سطح قبلی جواب نداد، جرم‌انگاری و کیفر و مجازات به میان می‌آید.

اسلام پیشگیری اجتماعی را اولویت قرار داده است

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه به راهکارهای اسلام در این سه سطح در زمینه حجاب اشاره و تصریح کرد: در همه انواع مبارزه با بزه در سیاست جنائی اسلام همیشه پیشگیری اجتماعی اولویت داشته و کاملا موضوعی عقلانی است و همه نظام‌ها در دنیا هم تقدم را به این نوع می‌دهند، زیرا کاراتر و کم‌هزینه‌تر است. در بحث حجاب، بیشتر برنامه‌های اسلام متمرکز بر پیشگیری اجتماعی است و نه کیفری و یا وضعی؛ شارع مقدس سعی کرده تا وجوب حجاب را تبیین و مخاطب را قانع کند نه اینکه صرفا بگوید حجاب واجب است.

وی افزود: در آیات حجاب در جلسات گذشته عرض شد که خداوند وقتی در سوره احزاب بحث حجاب را طرح کرد و فرمود به زنان مسلمان بگو جلباب‌ها را نزدیک کنند تا گردن و سینه آن‌ها پوشیده شود، به علت آن هم اشاره کرده و فرموده است، این کار برای امنیت خود آن‌ها و اینکه مورد آزار قرار نگیرند، بهتر است یعنی حجاب مصونیت است نه محدودیت. 

وی ادامه داد: در سوره نور هم باز قرآن به تبیین عقلانی چرایی وجوب حجاب پرداخته است. همچنین بحث پاکی دل انسان‌ها از دیگر فلسفه‌های داشتن حجاب در آیات قرآن برشمرده است. قرآن به زنان پیامبر(ص) دستور داده از پشت حجاب با نامحرم حرف بزنند؛ البته درست است این دستور ابتدا در خصوص زنان پیامبر(ص) است ولی طبق نقل بسیاری از مفسران اختصاص به آن‌ها ندارد و برای همه زنان است. در آیه 32 احزاب هم فرموده است که در سخن گفتن عشوه نکنید زیرا کسی که قلبش مریض است، ممکن است به شما تعدی کند.

آفات تبرج

حجت‌الاسلام محمدی جورکویه تصریح کرد: در آیه 33 احزاب هم بر جلوگیری از تبرّج تأکید کرده است، تبرّج، تعمد در آشکارکردن آن چیزی است که پنهان است. تبرّج به زنان آسیب می‌زند و سلامت روابط اجتماعی را به مخاطره می‌اندازد لذا حجاب برای امنیت روانی و جسمانی و روابط اجتماعی و طهارت قلوب انسان‌ها بهتر است به همین دلیل آیات تلاش کرده تا دلایل عقلانی آن را بیان کند.

وی اظهار کرد: مخاطب تبیین چرایی حجاب هم آحاد جامعه، هم نهادهای مدنی و هم حاکمیت هستند و همه اعم از روحانیت و استادان دانشگاه و ... احساس وظیفه می‌کنند.

این پژوهشگر بیان کرد: در برخورد حکومت و پیشگیری وضعی و مرحله عملی با چنین پدیده‌هایی هم دو بحث مطرح است؛ یکی ممانعت از ارتکاب منکر و ترک واجب و دیگری کیفر و عقوبت‌دادن است که در ممانعت نیازی به اجازه حاکم نیست و ما می‌توانیم به عنوان یک فرد و نهاد وارد این قضیه شده و مانع آن شویم. مثلاً یک راننده تاکسی می‌تواند زن بدحجاب را سوار نکند و فروشنده به او جنس نفروشد یا والدین می‌توانند از حضور بدون حجاب فرزندانشان جلوگیری کنند.

لزوم مصلحت‌اندیشی در جرم‌انگاری حجاب

وی اضافه کرد: در بحث کیفر، اذن حاکم اسلامی لازم است و حاکمیت می‌تواند بگوید بانوان بدحجاب حق ندارند بدون حجاب وارد یک اداره و نهاد شوند و حتی می‌تواند آن را جرم‌انگاری و کیفرگذاری کند؛ البته باید بین این دو بحث فرق بگذاریم یعنی بین اینکه آیا حکومت حق جرم‌انگاری دارد یا خیر و اینکه چگونه باید جرم‌انگاری کند و نباید بین این دو خلط شود. مهم محدوده و چگونگی جرم‌انگاری است زیرا وقتی یک حاکم می‌خواهد برای یک جرم مجازات قرار دهد، باید مصالح عمومی را در نظر بگیرد و مدنظر داشته باشد آیا قابلیت تحقق دارد یا خیر؟.

حجت‌الاسلام محمدی جورکویه افزود: الان در قانون تعزیرات نه جرم‌انگاری و نه کیفرگذاری طبق مصلحت نیست زیرا قانونگذار صرفاً گفته هر کسی حجاب شرعی را رعایت نکند، فلان مجازات را دارد بنابراین اگر بخواهیم این ماده قانونی رعایت شود، به مصلحت کشور نیست و باید تعداد زیادی از زنان را مجرم بدانیم و مجازات کنیم که اصلاً به مصلحت جامعه نیست.