زنان مسلمان کانادایی و جور اسلام‌هراسی

به گزارش ایکنا به نقل از Capital Current، واتی رحمت (Wati Rahmat) با تپش قلب شدید از یک خیابان فرعی، سریع رد شده و از دفترش در مونترال به سمت نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس می‌رود. یک ماشین کم‌کم او را تعقیب می‌کند و واتی می‌داند چه چیزی در انتظارش است؛ مردی شیشه ماشین را پایین می‌دهد و فریاد می‌زند: «هی تروریست! برگرد خونه!».

این تنها یکی از اپیزودهای ترسناکی است که رحمت، بانوی مسلمان آسیایی با حجاب، در طول 9 سالی که در مونترال گذرانده با آن روبه‌رو شد. سرانجام شرایط آنقدر بد شد که او در سال 2014 به ادمونتون نقل مکان کرد، به این امید که اوضاع در آنجا متفاوت باشد.

او می‌گفت: هر از چند گاهی غریبه‌ها در خیابان به او نزدیک می‌شدند و می‌گفتند: «مسلمان، چرا حجاب داری؟ چرا کانادایی نمی‌شوی؟»

رحمت گفت: جریان پنهان اسلام‌هراسی همیشه در جامعه کانادا وجود دارد.

افزایش جنایت نفرت علیه مسلمانان کانادایی

جنایات ناشی از نفرت علیه مسلمانان در سال‌های اخیر افزایش یافته است، از قتل یک مرد مسلمان در خارج از مسجد تورنتو در سال 2020 تا حمله کامیونی در ژوئن 2021 به خانواده‌ای مسلمان در انتاریو، که چهار نفر را به قتل رساند و حوادث مرتبط با هدف قرار دادن دو مسجد در مارکهام در آوریل سال جاری.

در سال 2021، شورای ملی مسلمانان کانادا گزارش داد که در پنج سال گذشته، تعداد مسلمانانی که در حملات هدفمند نفرت‌انگیز در کانادا قربانی شده‌اند، نسبت به سایر کشورهای گروه 7 در پنج سال گذشته، بیشتر است.

بر اساس آمار مؤسسه آمار کانادا (Statistics Canada)، میزان وقوع جرایم ناشی از نفرت گزارش شده توسط پلیس علیه مسلمانان بین سال‌های 2020 تا 2021 از 84 به 144 درصد افزایش یافته است. بر اساس گزارش شبکه ضد نفرت کانادایی (The Canadian Anti-Hate Network)، تعداد واقعی حوادث قطعاً بسیار بیشتر است، زیرا نزدیک به 80 درصد از حوادث ناشی از نفرت به پلیس گزارش نمی‌شود.

زنان مسلمان بار سنگین این حوادث را به دوش کشیده‌اند. رحمت با اشاره به حوادثی که توسط رسانه‌ها و همچنین اطلاعات سازمان‌های اجتماعی پوشش داده شده است، گفت: در دو سال گذشته، اکثر قربانیان اسلام‌هراسی را زنان تشکیل می‌دادند.

همین اواخر در 12 آوریل، یک زن مسلمان که از مسجدی در کیچنر به خانه می‌رفت، گزارش داد که مردی نقابدار کنار ماشینش ایستاد، شیشه را پایین آورد و اسلحه را به سمت او و مادرش گرفت. پلیس در حال بررسی حادثه است.

بر اساس گزارش ادمونتون ژورنال (Edmonton Journal)، حداقل 9 حمله به زنان مسلمان طی یک دوره شش ماهه در سال 2020-2021 به پلیس گزارش شده است. اینها شامل حادثه‌ای بود که در آن مردی شیشه کناری یک خودروی پارک شده در یک مرکز خرید محلی را شکست تا به مادر و دختری در داخل خودرو حمله کند و دیگری در نزدیکی سنت آلبرت که در آن مهاجم یک زن را کتک زد و چاقویی را زیر گلوی او گرفت.

زن‌ستیزی، دلیل هدف قرار دادن زنان محجبه

ناظران می‌گویند که زنان مسلمان نه تنها به این دلیل که داشتن حجاب یا نقاب باعث می‌شود که تقیدات مذهبی آنها فوراً قابل شناسایی باشد، بلکه به دلیل کلیشه‌های اسلام‌هراسانه نیز مورد توجه قرار می‌گیرند. در واقع زنان مسلمان هدف قرار می‌گیرند زیرا مهاجمان فکر می‌کنند که آنها ضعیف هستند و هرگز به مقابله نمی‌پردازند.

چلبی دایگل (Chelby Daigle)، سردبیر و هماهنگ‌کننده  The Muslim Link، یک انجمن آنلاین با هدف معرفی تنوع مسلمانان در کانادا گفت: آنها (زنان مسلمان) به دلیل کلیشه‌های رایج در مورد سرکوب شدن در جوامع خود مورد حمله و آزار قرار می‌گیرند. این فرضیه، حمله به آنها را مجاز می‌کند.

تأثیر بیماری همه‌گیر کووید-19 به افزایش جرایم ناشی از نفرت علیه مسلمانان به طور کلی کمک کرده است.

به گفته دایگل، از آنجایی که هزاران نفر به‌ویژه زنان مسلمان، شغل خود را از دست دادند و در طول قرنطینه‌های همه‌گیر با انزوا در خانه مواجه شدند، بسیاری به‌طور فزاینده‌ای به رسانه‌های اجتماعی روی آوردند، جایی که اطلاعات نادرست و اطلاعات جعلی رواج داشت. برتری‌گرایان سفید و افراط‌گرایان جناح راست به سرعت از این روند سوء استفاده کردند و به تجدید حیات جهانی راست افراطی که از قبل در زمان شیوع بیماری همه‌گیر در جریان بود، سرعت بخشیدند.

دایگل توضیح داد که این ایدئولوژی‌ها عمیقاً با زن‌ستیزی در هم آمیخته است و افزایش زن‌ستیزی با افزایش حملات به زنان مسلمان ارتباط مستقیم دارد.

سردبیر The Muslim Link گفت: وضعیت اقتصادی در دوران کووید-19 و مشکلات سلامت روان (ناشی از همه‌گیری) مسائل زیادی را ایجاد کرد که یکی از آنها رادیکال شدن در رسانه‌های اجتماعی بود. بسیاری از مردم به دلیل پیام‌هایی که از اخبار جعلی شبکه‌های اجتماعی دریافت می‌کردند، رادیکال شدند.

تئوری‌های توطئه کووید-19 فقط به این روند اضافه شده است. به عنوان مثال، یکی از این نظریه‌ها ادعا می‌کرد که مسلمانان با تجمع در مساجد برای نماز خواندن، از قرنطینه سرپیچی می‌کنند. در ژوئن و آگوست 2020، یک مسجد تورنتو شش بار مورد حمله قرار گرفت و آسیب دید.

در همین حال، تغییر جمعیتی در کانادا به آتش برتری‌طلبان سفیدپوست افزوده است. بر اساس آمار کانادا، سهم جمعیت مسلمانان در کانادا در 20 سال گذشته بیش از دو برابر شده که از دو درصد در سال 2001 به تقریباً پنج درصد در سال 2021 رسیده است.

این تغییر به حمایت برخی از به اصطلاح تئوری «جایگزینی بزرگ» کمک کرده است که ادعا می‌کند برخی از افراد در کانادا در تلاش برای جایگزینی کانادایی‌های بومی با مهاجرانی هستند که از پروژه‌های سیاسی آنها حمایت می‌کنند. به گفته دایگل، شبکه‌های اجتماعی به تقویت این نظریه کمک کرده‌اند.

نظرسنجی انجام شده در سال 2022 توسط آباکوس دیتا(Abacus Data) نشان داد که 44 درصد از کانادایی‌ها حداقل به یک نظریه توطئه اعتقاد دارند و 33 درصد به نظریه جایگزینی اعتقاد دارند. منتقدان می‌گویند که نژادپرستی سیستماتیک و شکست دولت‌ها و سایر نهادهای کلیدی مانند نیروهای پلیس، در رسیدگی به شکایت‌‌ها نیز در حملات اسلام‌هراسی دخیل است.

کوتاهی مقامات در مبارزه با اسلام‌هراسی

رحمت گفت که پلیس اغلب به گزارش‌های مربوط به جنایات نفرت با بی‌تفاوتی یا انکار پاسخ می‌دهد و افزود که پلیس اغلب در تحقیق کوتاهی می‌کند. او گفت که این باعث می‌شود بسیاری از افراد نژادپرست به سیستم بی‌اعتماد شوند.

رحمت می‌گوید در یک حادثه، افسر پلیس به زن مسلمانی می‌گوید: «نژادپرستی جرم نیست!» در حادثه دیگری، یکی از خواهران ما گفت: «اگر قرار نیست اتفاقی بیافتد و رسیدگی شود، چرا باید گزارش دهم؟»

رحمت و سایر اعضای جامعه مسلمان در ادمونتون تصمیم گرفتند پس از موج حملات وحشیانه در سال 2021 وارد عمل شوند. آنها Sisters Dialogue را تأسیس کردند؛ سازمانی که گروه متنوعی از زنان مسلمان را گرد هم آورد.

در تابستان 2022، این گروه برنامه The Edmonton SafeWalk را با همکاری فدراسیون لیگ‌های اجتماعی ادمونتون راه‌اندازی کرد.

رحمت گفت: زنان حق دارند در همه جا و هر زمان احساس امنیت و راحتی کنند. هنوز نسبت به آنچه زنان تجربه می‌کنند و رنج می‌برند، غفلت و دست کم گرفته می‌شود.

گادلاو نگوافوسی (Godlove Ngwafusi) رئیس کمیته ضد نژادپرستی سیاه‌پوستان انجمن آفریقایی ـ کانادایی اتاوا (The African Canadian Association of Ottawa)، گفت: نژادپرستی سیستماتیک در سیستم گزارش‌دهی جنایات نفرت‌آمیز پلیس ریشه دوانده و به سیاه‌پوستان یا افراد به حاشیه رانده شده اعتباری نمی‌دهد. من متوجه افزایش ناامیدی و بی‌اعتمادی در جوامع و سازمان‌هایی شده‌ام که با آنها کار می‌کنم. علی‌رغم افزایش جرایم ناشی از نفرت، مردم تمایلی به گزارش آنها ندارند زیرا هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد.

نگوافوسی افزود که مشکل اینجاست. هیچ کس به دلیل نژادپرستی یا سهل‌انگاری اخراج نمی‌شود.

نایلا مایلد(Naila Miled)، مشاور ضد نژادپرستی در دانشکده پزشکی دانشگاه بریتیش کلمبیا، تأکید می‌کند که موضوع اسلام‌هراسی به‌طور کلی و اسلام‌هراسی جنسیتی به‌طور خاص، حتی هنوز به‌طور مؤثر در کانادا مورد توجه قرار نگرفته است.

مایلد سال‌هاست که بازنمایی مسلمانان در رسانه‌های کانادایی را دنبال می‌کند. او گفت که نقش رسانه‌ها در تداوم تصاویر کلیشه‌ای از مسلمانان، به‌ویژه تصاویر زنان مسلمان، تصویر تحریف شده از جوامع مسلمان را عادی کرده است. ما فقط مسلمانانی را می‌بینیم که به عنوان قربانی یا تروریست به تصویر کشیده می‌شوند. ما مسلمانان را به عنوان افراد عادی و واقعی که داستان‌های خود را مانند سایر جوامع در رسانه‌ها منتشر می‌کنند، نمی‌بینیم.

این مشاور همچنین گفت که برخی از قوانین و نهادها به عادی‌سازی اسلام‌هراسی سیستماتیک، از جمله اسلام‌هراسی جنسیتی کمک می‌کنند.

لایحه 21 و شاهدی بر نژادپرستی سیستماتیک

وکلای جامعه مدنی به لایحه 21 کبک اشاره می‌کنند که نشانه ادامه یافتن اسلام‌هراسی و نژادپرستی سیستماتیک نه تنها در نیروهای پلیس، بلکه در داخل دولت‌ها است. زنان مسلمان در کانون مناقشات بر سر لایحه 21 کبک قرار دارند که کارمندان دولتی در مناصب قدرت مانند افسران پلیس و معلمان را از استفاده نمادهای دینی مانند حجاب، عمامه سیک‌ها و کیپا (کلاه سنتی  یهودیان) منع می‌کند. تحقیقات انجمن مطالعات کانادا در سال 2022 توسط نشان داد که زنان مسلمان گروهی هستند که عمیقاً تحت تأثیر این قانون قرار گرفته‌اند.

تحقیقات نشان می‌دهد که اسلام‌هراسی در کبک نسبت به سایر نقاط کانادا به‌طور قابل‌ توجهی بالاتر است. مطالعه جدید مؤسسه انگوس رید (Angus Reid Institute) نشان می‌دهد که 56 درصد از ساکنان کبک دیدگاه‌های منفی نسبت به اسلام دارند، در حالی که این رقم در خارج از کبک، 36 درصد است.

در ژانویه 2017، در تیراندازی در مسجدی در شهر کبک، شش نفر کشته و پنج نفر به شدت زخمی شدند. مرد مسلح، الکساندر بیسونت 27 ساله، قبل از انجام حمله، خود را در مطالب آنلاین راستگرا، ضد مهاجر و اسلام‌هراسی غوطه‌ور کرده بود. او بعداً به جرم قتل عام مجرم شناخته و به حبس ابد محکوم شد.

امیره الغوابی

بحث بر سر لایحه 21 در ژانویه زمانی که نخست‌وزیر جاستین ترودو، روزنامه‌نگار سابق، امیره الغوابی را به عنوان نماینده ویژه دولت کانادا در مبارزه با اسلام‌هراسی منصوب کرد، دوباره داغ شد.

ایو فرانسوا بلانشه، رهبر حزب بلوک کبک، با اشاره به مطلبی که امیره الغوابی در سال 2019 با انتقاد از لایحه 21 منتشر کرده بود، خواستار استعفای الغوابی شد. نقش الغوابی حمایت و مشاوره از دولت فدرال در مبارزه با اسلام‌هراسی، نژادپرستی سیستماتیک و تبعیض نژادی از طریق اطمینان از نفوذ نکردن عدم تحمل مذهبی و تعصب علیه جوامع مسلمان در قوانین و نهادها است.

انتصاب او به عنوان بخشی از پاسخ دولت به 61 توصیه ارائه شده توسط شورای ملی مسلمانان کانادا(NCCM) در اجلاس سراسری اسلام‌هراسی که در ژوئیه 2021 برگزار شد، انجام می‌شود که بخشی از آن ناشی از حمله تروریستی در لندن بود.

گزارش پاسخگویی که توسط NCCM یک سال پس از اجلاس منتشر شد نشان داد که پیشرفت‌هایی حاصل شده است. در مجموع، 27 توصیه از 61 اجلاس توسط سطوح مختلف دولت مورد توجه قرار گرفته است، از جمله تعهد فدرال برای پیوستن به چالش قانونی علیه لایحه 21 در صورت رسیدن به دیوان عالی.

در همین حال، مدافعان نه تنها خواهان بهبود در واکنش پلیس به جرایم ناشی از نفرت هستند، بلکه حمایت بهتر از قربانیان را خواستارند.

رحمت با اشاره به آداب و رسوم و نمایندگی‌های دینی متنوع در اسلام گفت: مسائل سیستمی زیادی از جمله عدم برنامه‌های حمایتی وجود دارد و در مورد زنان مسلمان به لایه‌های اجتماعی و فرهنگی توجهی نمی‌شود. ما نمی‌خواهیم خاص باشیم، بلکه می‌خواهیم درک شویم.

نیاز به آموزش برای جلوگیری از نفرت

فعالان می‌گویند که آموزش عمومی بهتر در مبارزه با پیشداوری‌هایی که زمینه‌ساز اسلام‌هراسی است نیز کلیدی است.

آماتور رحمان سلام آلادا (Amatur Rahman Salam-Alada)، دانشجوی مسلمان سیاه‌پوست در دانشگاه کارلتون، گفت که بسیاری از غیرمسلمانان به کلیشه‌ها تکیه می‌کنند. به عنوان مثال، او گفت که بسیاری از مردم در مورد اینکه چگونه یک زن سیاه‌پوست می‌تواند مسلمان باشد ابهام داشته و از او پرسیده‌اند: تو واقعاً اهل کجا هستی؟

سلام آلادا گفت: مردم باید بدانند که مسلمانان از مکان‌های مختلف، فرهنگ‌های مختلف، تاریخ‌های مختلف آمده‌اند، و آنها تنها از یک تبار نیستند.

وب افزود: در مواقع دیگر، مردم اظهار داشته‌اند: اوه! شما خیلی خوب انگلیسی حرف می‌زنید؛ اصالتاً اهل کجایی؟ آنها تصور می‌کردند که به خاطر شخصیتی که هستید، نمی‌توانید به درستی انگلیسی صحبت کنید.

در همین حال، برخی از مربیان در حال رسیدگی به مشکل اسلام‌هراسی در کلاس درس هستند. در اوایل سال جاری، هیئت مدرسه ناحیه پیل(Peel District School Board) اولین نفر در کانادا بود که راهبردی را با هدف مبارزه با اسلام‌هراسی، ایجاد کلاس‌های درس فراگیرتر و تأیید هویت مسلمانان به‌ویژه با قدردانی از مشارکت مسلمانان در علم، هنر و تاریخ، اتخاذ کرد. دانشجویان مسلمان حدود 25 درصد از جمعیت دانش‌آموزی  PDSB را تشکیل می‌دهند.

این گام توسط بسیاری از جوامع مسلمان مورد ستایش قرار گرفت.

مایلد موافق است که از بین بردن کلیشه‌ها بسیار مهم است: هرچه بیشتر مردم را آموزش دهیم، مردم بیشتر متوجه می‌شوند که مسلمانان مردم عادی هستند، به جای اینکه آنها را قربانی خشونت خانگی یا قربانیان اسلام‌هراسی نشان دهند.

میلد افزود: پوشش رسانه‌ای بخش بزرگی از مشکل است: «ما در رسانه‌ها روایت کافی درباره داستان‌ها و دستاوردهای موفقیت مسلمانان نمی‌بینیم. ما به روایت‌هایی نیاز داریم که داستان‌های واقعی مسلمانان را بیان کنند، باید از کلیشه‌ها فراتر برویم.»

او گفت: مسلمانان انسان و بخشی از بافت اجتماعی هستند که به کانادا کمک می‌کنند.

ترجمه از محمدحسن گودرزی