گذری به آئین‌های سنتی ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد
گروه معارف: بخشی از آئین‌های سنتی ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد در اختیار مخاطبان ایکنا قرار می‌گیرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از کهگیلویه و بویراحمد، مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان در این استان با آداب و آئین‌های سنتی مخصوص متبادر از فرهنگ بومی و محلی مردمان این دیار گره خورده است. غبارروبی، سیاهپوش کردن مساجد و حسینیه‌ها، آماده کردن و شستن دیگ‌های بزرگ برای پخت نذری، خریدن و آماده کردن لباس‌های مشکی و برپا کردن پرچم‌های سیاه و سبز بر سر در خانه‌ها از جمله کارهایی است که مردم این استان در استقبال از ماه محرم انجام می‌دهند.
شکل عزاداری مردان این دیار به صورت‌های مختلف سینه زنی طولی و حلقه‌ای و زنجیرزنی است. در شکل سنتی سینه زنی مردان کمر همدیگر را میگیرند و دایره‌وار دور علم چرخیده و نوحه خوان نیز به مرثیه‌خوانی می‌پردازد.
شروه خوانی (نوای جان سوز) زنان ایلی کهگیلویه و بویراحمد یکی از آیین‌های بومی مردم این استان در رثای مظلومیت امام حسین(ع) و یاران باوفای آن حضرت است.
شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و بیان کارهای شایسته او است، این نوع موسیقی آوازی با لحنی اندوه‌بار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران به گویش‌های مختلف بصورت تک خوان اجرا می‌شود.
در این آیین زنان و دختران ایلی و عشایری با بستن کمربندها و شال بندهای سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه می‌زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا سوگواری می‌کنند.
کـُتل بندی و سیاهپوش کردن نیز از دیگر شیوه‌های سنتی و آیین‌های عزاداری در ایام حزن انگیز محرم بویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی در این خطه از ایران اسلامی مرسوم است.
در این آیین اسبی را به‌عنوان اسب امام حسین(ع) زین و تزئین کرده و بین هیئت‌ها می‌گردانند، نوحه‌خوانان نوحه می‌خوانند و گاهی تعزیه واقعه کربلا را به تمثیل اجرا می‌کنند و زن‌ها نیز با دیدن این نمایش‌ها به رسم‌های محلی شیون می‌کنند که این آیین به «کتل» مشهور است.
زنان عشایری حجله‌ای برای حضرت قاسم(ع) و گهواره‌ای(به زبان محلی تهته) برای حضرت علی‌اصغر(ع) درست می‌کنند و به آن زنگوله و چشم زخم، آویزان می‌کنند و روی آن را پارچه سبز می‌کشند.
زنان در ایام محرم به‌صورت دایره‌ای دور این گهواره می‌نشینند و برای دامادی حضرت قاسم(ع) و حضرت علی‌اصغر نوحه(شروه) خوانده و عزاداری می‌کنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه از آنان طلب حاجت می‌کردند.
فریدون داوری، از نویسندگان و پژوهشگران کهگیلویه و بویراحمدی در گفت‌وگو با ایکنا در این خصوص بیان کرد: از جمله کارهایی که در ایام محرم مردم این استان انجام می‌دادند روشن کردن آتش در وسط میدان مشخص شده برای عزاداری جهت گرم کردن در شب‌های سرد و روشنایی محل بود البته برخی از عزاداران وقتی وارد میدان عزا می‌شدند یک قطعه هیزم با خود می‌آوردند تا گرمای آتش بیشتر شود. غالبا تمام عزاداران با لباس‌های تیره در عزاداری شرکت می‌کردند.
این پژوهشگر کهگیلویه و بویراحمدی عنوان کرد: در ایام محرم بخصوص روزهای تاسوعا و عاشورا غذای نذری پخته و بین عزاداران توزیع و تقسیم می‌شد.
داوری اضافه کرد: گاهی حلوای محلی با نان محلی نیز تهیه و بین عزاداران توزیع می‌شد.
وی اظهارکرد: مردم استان در روز عاشورا با عزاداری تا ظهر عاشورا به سمت امامزادگان و یا منزل سادات حرکت و نماز ظهر عاشورا را به یاد نماز امام حسین(ع) در روز عاشورا بر پا می‌کردند.
بخشی از نوحه‌های محلی استان که در گذشته بیشتر استفاده می‌شد:
اَی ماهِ مَحرَم اومَ شاری رفت و غم اومَ اَو مِن حرم کَم اومَ
آخ بَ دشتِ کربلا شِمر کَلوی وَلَدِ زِنا سَرشَ بِری اَو وَش نَدا
اَی ماه مَحرَم اومَ سطلون و سرور اومَ
امام حسنَ کُشتِن کِ خاک بَر سَر ما
شکل عزاداری مردان این دیار به صورت‌های مختلف سینه زنی طولی و حلقه‌ای و زنجیرزنی است. در شکل سنتی سینه زنی مردان کمر همدیگر را میگیرند و دایره‌وار دور علم چرخیده و نوحه خوان نیز به مرثیه‌خوانی می‌پردازد.
شروه خوانی (نوای جان سوز) زنان ایلی کهگیلویه و بویراحمد یکی از آیین‌های بومی مردم این استان در رثای مظلومیت امام حسین(ع) و یاران باوفای آن حضرت است.
شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و بیان کارهای شایسته او است، این نوع موسیقی آوازی با لحنی اندوه‌بار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران به گویش‌های مختلف بصورت تک خوان اجرا می‌شود.
در این آیین زنان و دختران ایلی و عشایری با بستن کمربندها و شال بندهای سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه می‌زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا سوگواری می‌کنند.
کـُتل بندی و سیاهپوش کردن نیز از دیگر شیوه‌های سنتی و آیین‌های عزاداری در ایام حزن انگیز محرم بویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی در این خطه از ایران اسلامی مرسوم است.
در این آیین اسبی را به‌عنوان اسب امام حسین(ع) زین و تزئین کرده و بین هیئت‌ها می‌گردانند، نوحه‌خوانان نوحه می‌خوانند و گاهی تعزیه واقعه کربلا را به تمثیل اجرا می‌کنند و زن‌ها نیز با دیدن این نمایش‌ها به رسم‌های محلی شیون می‌کنند که این آیین به «کتل» مشهور است.
زنان عشایری حجله‌ای برای حضرت قاسم(ع) و گهواره‌ای(به زبان محلی تهته) برای حضرت علی‌اصغر(ع) درست می‌کنند و به آن زنگوله و چشم زخم، آویزان می‌کنند و روی آن را پارچه سبز می‌کشند.
زنان در ایام محرم به‌صورت دایره‌ای دور این گهواره می‌نشینند و برای دامادی حضرت قاسم(ع) و حضرت علی‌اصغر نوحه(شروه) خوانده و عزاداری می‌کنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه از آنان طلب حاجت می‌کردند.
فریدون داوری، از نویسندگان و پژوهشگران کهگیلویه و بویراحمدی در گفت‌وگو با ایکنا در این خصوص بیان کرد: از جمله کارهایی که در ایام محرم مردم این استان انجام می‌دادند روشن کردن آتش در وسط میدان مشخص شده برای عزاداری جهت گرم کردن در شب‌های سرد و روشنایی محل بود البته برخی از عزاداران وقتی وارد میدان عزا می‌شدند یک قطعه هیزم با خود می‌آوردند تا گرمای آتش بیشتر شود. غالبا تمام عزاداران با لباس‌های تیره در عزاداری شرکت می‌کردند.
این پژوهشگر کهگیلویه و بویراحمدی عنوان کرد: در ایام محرم بخصوص روزهای تاسوعا و عاشورا غذای نذری پخته و بین عزاداران توزیع و تقسیم می‌شد.
داوری اضافه کرد: گاهی حلوای محلی با نان محلی نیز تهیه و بین عزاداران توزیع می‌شد.
وی اظهارکرد: مردم استان در روز عاشورا با عزاداری تا ظهر عاشورا به سمت امامزادگان و یا منزل سادات حرکت و نماز ظهر عاشورا را به یاد نماز امام حسین(ع) در روز عاشورا بر پا می‌کردند.
بخشی از نوحه‌های محلی استان که در گذشته بیشتر استفاده می‌شد:
اَی ماهِ مَحرَم اومَ شاری رفت و غم اومَ اَو مِن حرم کَم اومَ
آخ بَ دشتِ کربلا شِمر کَلوی وَلَدِ زِنا سَرشَ بِری اَو وَش نَدا
اَی ماه مَحرَم اومَ سطلون و سرور اومَ
امام حسنَ کُشتِن کِ خاک بَر سَر ما
