سه دستاورد نظام بانکی در چهل سال اخیر / رتبه یک بانکداری اسلامی هستیم

اصغر ابوالحسنی‌هستیانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت و معاون اقتصادی اسبق بانک مرکزی، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره دستاوردهای چهار دهه پس از انقلاب در حوزه بانکی پرداخت و گفت: همانطور که بسیاری از مردم و صاحب‌نظران در جریان هستند بانکداری ما در دوران قبل از انقلاب، به نوعی ربوی و شبیه بانک‌های متعارف در دنیا بود اما با انقلاب اسلامی و با نظری که حضرت امام خمینی(ره) داشتند که همانا حذف ربا از شبکه بانکی بود، در همان زمان اولین دستاورد نظام بانکی حاصل شد که تدوین قانون عملیات بانکی بدون ربا در سال 1362 بود.

رتبه برتر بانکداری اسلامی در ایران

وی با بیان اینکه بانک‌ها در ابتدای اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا با مشکلاتی برای اجرای آن مواجه بودند، افزود: طبیعتاً مدتی طول می‌کشید که ریل‌گذاری لازم صورت گیرد و بانک‌های ما با خود را با این قانون تطبیق دهند و بتوانند با رویه جدید کار کنند. نهایتاً این کار از سال 1363 تاکنون که حدود سی و پنج سال از آن زمان می‌گذرد اجرایی شد و تاکنون بانک‌های ما در همین قالب عمل می‌کنند.

• بیشتر بخوانید:

آمارهایی از پیشرفت‌های اقتصادی بعد از انقلاب

افزایش حضور بانوان در اقتصاد تعاونی طی چهار دهه گذشته

ارزش بازار سرمایه پس از انقلاب به ۱۳۰ میلیارد دلار رسیده است

این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: البته چون بانک‌های ما در ابتدا آشنایی کامل با عقود و محتوای اسلامی نداشتند، بنابراین مشکلاتی در عرصه اجرایی بوده و هست اما در مجموع می‌توان گفت یکی از پیشرفت‌های اساسی کشور در چهار دهه گذشته مربوط به اجرای همین قانون، در حدی است که بانکداری اسلامی ایران را جزو رتبه یک‌های دنیا قرار داده است.

پیشرفت‌ها در زمینه بانکداری الکترونیک

معاون اسبق بانک مرکزی گفت: دستاورد دوم این بوده که با گذشت زمان و ورود نسل جدید بانکداری به نام بانکداری الکترونیک، بانک‌های کشور هم عقب نیفتادند و توانستند خود را به طراز نسبی بانک‌های دنیا نزدیک کنند و نتیجه این کار را هم در هدفمندی یارانه‌ها که در سال 1389 اجرایی شد به خوبی مشاهده کردیم، چراکه بانک‌ها توانستند خود را با این موضوع تطبیق دهند و هیچ مشکلی برای یارانه‌های مردم پدید نیاید.

ابوالحسنی تأکید کرد: دستاورد سوم این است که چه در دوران جنگ تحمیلی و چه در دوران سازندگی و دهه‌های بعدی، بانک‌ها همواره در کنار دولت، بخش عمده‌ای از تأمین مالی پروژه‌های کشور را انجام داده‌اند. اگر پروژه‌های بزرگ فرودگاهی، سدسازی و بقیه زیرساخت‌ها را می‌بینیم که به خوبی انجام شده، عمده آنها منتج از کار تأمین مالی است که بانک‌ها نقشی اساسی در آن داشته‌اند.

تجربه گرانبهای اجرای بانکداری بدون ربا برای اصلاح قوانین بانکی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت درباره نقش نظام بانکی در تأمین مالی پروژه‌ها یادآور شد: هرچند در حدود ده سال اخیر بازار سرمایه ما رشد خوبی داشته است اما همچنان سهم بازار سرمایه در تأمین مالی بسیار کمتر از سهم نظام بانکی است؛ به‌ گونه‌ای که بار تأمین مالی حدود 85 تا 89 درصد از پروژه‌ها را نظام بانکی به دوش کشیده است.

اگر پروژه‌های بزرگ فرودگاهی، سدسازی و بقیه زیرساخت‌ها را می‌بینیم که به خوبی انجام شده، عمده آنها منتج از کار تأمین مالی است که بانک‌ها نقشی اساسی در آن داشته‌اند.

وی اضافه کرد: دستاورد دیگر این بوده که تجربه اجرای بانکداری بدون ربا که از سال 1363 شروع شد تجربه گرانبهایی است که بر آن مبنا می‌توان سیستم بانکی را اصلاح و در آن تحولی جدی ایجاد کرد. این تجربیات به خوبی می‌تواند ما را هدایت و کمک کند تا به گونه‌ای قانون و موارد مرتبط با مقررات بانکی را اصلاح کنیم که مشکلات و چالش‌های موجود حل شود و در آینده هم با چنین مشکلاتی روبه‌رو نباشیم.

جایگاه حمایت از تولید در اقتصاد اسلامی

معاون اسبق بانک مرکزی تأکید کرد: در مجموع معتقدم اگر همین اجرای نسبی بانکداری بودن را در ایران و همچنین تخصیص‌هایی که به بخش واقعی اقتصاد داده شده را مورد توجه قرار دهیم متوجه خواهیم شد که چنانچه اشکالات برطرف شود، بانک‌ها به خوبی توانسته‌اند از بخش واقعی اقتصاد حمایت کنند. از دیدگاه اقتصاد اسلامی هم این بخش واقعی است که مبنای رشد و پیشرفت کشور است و بقیه بخش‌ها باید در خدمت آن باشند.

این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: از سوی دیگر در طول مسیر اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا دیده‌ایم که روش‌های مختلفی به روش‌های اولیه اضافه شده که از جمله آن‌ها فروش اوراق مشارکت، صکوک و سایر ابزارهای جدید هستند که توانسته‌اند پول را در حدی که مدیران توانسته‌اند چرخش دهد؛ گرجه مسیری طولانی در پیش داریم تا بتوانیم همه نقدینگی بالغ بر 2 هزار هزار میلیارد تومانی را به بخش‌های واقعی برسانیم و هدایت، کنترل و نظارت را به خوبی انجام دهیم

نقش عملیات بازار باز در حفظ ارزش پول ملی

ابوالحسنی با اشاره به اجرایی شدن عملیات بازار باز در روزهای اخیر نیز گفت: بانک مرکزی نیاز دارد از ابزارهای مختلفی برای بخش بانکی تعریف شده استفاده کند تا بتواند مدیریت نقدینگی را به خوبی انجام دهد. از سوی دیگر بخش واقعی اقتصاد هم نیاز به سرمایه در گردش، منابع و تسهیلات دارد که اصطلاحاً آن را نقدینه‌خواهی می‌نامند که باید پاسخ داده شود.

معاون اسبق بانک مرکزی در پایان اظهار کرد: از طرف دیگر تورمی که ناشی از نقدینگی و عملکرد بخش واقعی و عدم تعادل بین عرضه و تقاضا بوده باید به نحوی کنترل شود. کنترل تورم، کنترل نرخ ارز یا حفظ ارزش پول ملی نیازمند این است که بتوانیم از هر ابزار موجود یا پیشنهادی که جدید باشد استفاده کنیم لذا در مجموع، این اقدام را مثبت ارزیابی می‌‌کنم.