مروری بر تاریخچه جنایات شیمیایی عراق علیه ایران در دفاع مقدس

هفتم و هشتم تیر ۱۳۶۶ یادآور یکی از تلخ‌ترین روز‌های تاریخ برای بشریت و نماد مظلومیت مردم بی‌دفاع ایران و سردشت در مقابل رفتار متوحشانه و غیرانسانی دنیای مدعی دفاع از حقوق بشر است. در روزهای هفتم و هشتم تیرماه 1366، هواپیماهای بمب‌افکن عراقی با بمب‌های شیمیایی به چهار نقطه پر ازدحام و متراکم شهر سردشت حمله کردند و شهر و اطراف آن را آماج گازهای کشنده شیمیایی قرار دادند. در این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند و آنان که زنده ماندند هنوز پس از سال‌ها از آن حادثه از تبعات گازهای سمی رنج می‌برند. در سالروز بمباران شیمیایی سردشت که با نام روز مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی نام‌ گرفته، ایکنا چهارمحال‌وبختیاری گفت‌وگویی با سید رحمان حسینی، رزمنده هشت سال دفاع مقدس، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه جنگ انجام داده است که با هم می‌خوانیم.

رحمان حسینی، درخصوص حملات شیمیایی رژیم بعثی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران در دوران هشت سال جنگ تحمیلی، اظهار کرد: از روزهای ابتدایی آغاز جنگ تحمیلی در سال 1359 رژیم بعثی عراق استفاده از سلاح‌های شیمیایی را در دستور کار داشت اما در ابتدا این حملات به صورت گسترده نبود.

وی افزود: در تاریخ سوم اسفند سال 1362 عملیات خیبر که یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های آبی _ خاکی جمهوری اسلامی ایران بود آغاز شد؛ طی این عملیات آزادسازی جزایر مجنون، جزیره شمالی، جزیره جنوبی، بخش از هورالهویزه و هورالعظیم انجام شد و این عملیات تا اواخر اسفند ادامه داشت.

حسینی اضافه کرد: رژیم بعثی عراق برای بازپس‌گیری مناطق آزادشده از سوی رزمندگان اسلام تلاش بسیاری داشت اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند به همین علت رژیم بعثی در اسفندماه سال 1362 در عملیات خیبر برای نخستین بار به‌صورت گسترده از تسلیحات شیمیایی استفاده کرد.

حسینی در تشریح تجربه خود در این خصوص، بیان کرد: بنده و سایر رزمندگان چهارمحال و بختیاری از شهرستان‌های مختلف بروجن، فارسان، شهرکرد و لردگان در عملیات خیبر در گردان توحید تیپ 44 قمربنی هاشم به فرماندهی شهید سهراب نوروزی حضور داشتیم؛ در این عملیات رشادت‌ها و مقاومت‌های بسیاری از جانب رزمندگان اسلام صورت گرفت، به دلیل شدت درگیری و نزدیکی نیروهای بعثی عراق به نیروهای جمهوری اسلامی ایران کار رساندن آب، غذا و مهمات به نیروهای ایران به سختی صورت می‌گرفت.

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: سرانجام رژیم بعث عراق به لشکر 12 زرهی خود مدت معینی برای بازپس‌گیری مناطق تصرف شده توسط ایران فرصت داد اما در این مدت فرمانده لشکر عراق کشته شد و به همین دلیل مجبور به عقب‌نشینی شدند، بنابراین ایران بخشی از نیروهای خود را که شامل گردان توحید نیز بود برای استراحت و بازیابی قوا از جزیره جنوبی به جزیره شمالی منتقل کرد. در ادامه، رژیم بعثی عراق که پس از حمله‌های بسیار و شکست‌های پی در پی از پیروزی ناامید شده بود در تاریخ 25 اسفند در جزیره شمالی بمباران شیمیایی شدیدی انجام داد که در این حمله شیمیایی بیشتر رزمندگان گردان توحید از جمله شهید نوروزی شیمیایی شدند.

شهید نوروزی؛ فرمانده‌ای که ماسک خود را به رزمنده‌اش داد

حسینی درخصوص شهید نوروزی، بیان کرد: این شهید بزرگوار اهل چلیچه از توابع فارسان در چهارمحال و بختیاری بود که با وجود اینکه سه فرزند داشت و معلم وارسته‌ای بود از همان روزهای ابتدایی آغاز جنگ تحمیلی در جبهه‌های حق علیه باطل حضور یافت، شهید نوروزی در دوران دفاع مقدس مسئول محور شوش و جانشین تیپ ۱۷ علی‌ابن ابیطالب(ع) و نخستین فرمانده گردان مستقل و خط‌شکن استان به نام ذوالفقار بود که در عملیات والفجر مقدماتی حضور داشت. پس از حضور مداوم در جبهه‌های جنگ و عملیات‌های مختلف، شهید نوروزی با سمت فرمانده گردان توحید، در عملیات خیبر در جزایر مجنون شرکت و به دلیل بمباران شیمیایی به‌شدت مجروح شد. این شهید والامقام در عملیات خیبر پس از اینکه ماسک محافظ حملات شیمیایی خود را به رزمنده‌اش داد و تلاش بسیاری برای کمک به همرزمان خود داشت، به شدت آسیب دید.

این رزمنده دفاع مقدس تصریح کرد: پس از انتقال مجروحان و شهدای شیمیایی از جزیره شمالی، شهید نوروزی نیز در بیمارستان بقایی اهواز بستری شد و در تاریخ 28 اسفند به شهادت رسید همچنین به گفته شهید حمیدرضا سپهری، بیسیم‌چی شهید نوروزی، در ناحیه دست‌ها و سینه شهید نوروزی تاول‌های بزرگی ایجاد شده بود که در آخرین لحظات حیات خود به دلیل شدت بالای درصد شیمیایی بسیار به سختی نفس می‌کشید و به همین دلیل هم شهید سهراب نوروزی به‌عنوان شدیدترین جانباز شیمیایی در جنگ تحمیلی معرفی شدند.

حسینی در خصوص دیگر حملات شیمیایی رژیم عراق بر علیه رزمندگان اسلام، افزود: در سال ۶۳ و حدود یک سال پس از حمله شیمیایی عراق در عملیات خیبر، در جریان عملیات بدر در منطقه شرق دجله، رزمندگان اسلام موفق به گذشتن از آب‌های هورالهویزه و تسخیر منطقه شرق رودخانه دجله شدند، ارتش عراق با وجود انجام ضدحملات شدید باز هم نتوانست کاری از پیش ببرد به همین دلیل دست به بمباران شیمایی زد که باعث شد بسیاری از رزمندگان دچار آسیب‌های شدید شوند.

حسینی بیان کرد: یک سال پس از آن، در بهمن‌ماه سال 64 و در جریان عملیات والفجر 8، منطقه فاو توسط رزمندگان ایرانی تسخیر شد، این عملیات از جمله بزرگ‌ترین عملیات‌های برون‌مرزی ایرانیان بود که ارتش عراق پس از تلاش‌های بسیار نتوانست فاو را از رزمندگان بازپس بگیرد به همین دلیل دوباره از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد تا جایی که منطقه کاملاً آلوده شد.

این پژوهشگر حوزه جنگ بیان کرد: یک سال بعد در دی‌ماه سال 65 عملیات بزرگ دیگری به نام کربلای 5 در منطقه شلمچه آغاز شد، این عملیات منجر به صدور قطعنامه 598 توسط سازمان ملل متحد شد که تا آن زمان حاضر به صدور قطعنامه‌ای به نفع ایران نبود.

وی بیان کرد: در شلمچه منطقه کوچکی وجود داشت که مورد حملات شیمیایی عراق واقع شد، چون منطقه بسیار کوچک بود ضمن شهادت و مجروح شدن رزمندگان ایرانی سربازان رژیم بعث عراق نیز از بمباران‌های خود در امان نبوده و دچار صدمات شیمایی شدند.

حسینی اضافه کرد: در سال 66 یکی از بدترین حملات شیمایی تاریخ بشریت در شهر سردشت از شهرهای کردنشین غرب کشور صورت گرفت، در این عملیات ده‌ها هزار نفر شهید و مجروح شدند؛ این حمله یکی از وحشتناک‌ترین حملات شیمیایی در طول همه جنگ‌های تاریخ معاصر بود چرا که مردم بی‌دفاع و غیرنظامی یک شهر مورد حمله قرار گرفتند و تعداد بسیاری از آن‌ها به کام مرگ رفتند.

حسینی یادآور شد: یکی دیگر از حملات شیمیایی بی‌سابقه در تاریخ، حمله رژیم بعث عراق به حلبچه، یکی از شهرهای این کشور بود، در عملیات والفجر 10 در اسفندماه سال 66 زمانی که رزمندگان ایرانی وارد شهر حلبچه شدند و این شهر را بدون هیچگونه مقاومت و درگیری آزاد کردند، صدام دستور داد این شهر را بمباران شیمایی کنند.

وی تصریح کرد: بمباران شیمیایی حلبچه استان سلیمانیه عراق درست در سالگرد حمله شیمیایی صورت گرفته در عملیات خیبر رخ داد، در بمباران‌های شیمیایی قبلی رژیم بعثی از انواع بمب‌های گاز خردل استفاده می‌کرد که تأثیر شدیدی بر روی ریه و پوست افراد به جای می‌گذاشت اما در بمباران حلبچه از بمب‌های سیانوری استفاده کرد که در 30 ثانیه انسان را از پای درمی‌آورد.

حسینی بیان کرد: در بمباران شهر حلبچه با چشم خود دیدم نه‌تنها انسان‌ها و مردم بی دفاع بلکه حیوانات نیز نابود شدند، تنها عده‌ای معدود از این حادثه جان سالم به‌در بردند، که از ترس بمباران‌های رژیم بعث عراق به کوه‌ها و غارهای اطراف پناه برده بودند.

این رزمنده دفاع مقدس در پایان گفت: در سال 67 و در روزهای آخر جنگ نیز ارتش رژیم بعث عراق مدام از بمب‌های شیمیایی استفاده می‌کرد، بعد از پذیرش قطعنامه 598 عراق حملات خود را به ناحیه اطراف خرمشهر در محدوده جاده اهواز ـ خرمشهر وارد کرد و همان اعمال جنایتکارانه خود را ادامه داد با این تفاوت که این بار از پشتیبانی حملات و بمب‌های شیمیایی استفاده می‌کرد.