چرا ادعای وابستگی ایران به شرق غلط است + فیلم

در پی تأکیدات چندین‌باره رهبر معظم انقلاب بر موضوع «جهاد تبیین» و تشریح ابعاد مختلف این مفهوم، ایکنا در نوروز 1401 بنا دارد در راستای عمل به فرمایش رهبری، با انتشار مطالبی با عنوان «یک شبهه، یک پاسخ» به برخی شبهات و تحریفات رسانه‌های معاند در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه سیاسی پاسخ دهد. یکی از این شبهات که به طور مکرر و دائمی و به ویژه در یکی دو سال اخیر مطرح شده مسئله وابستگی جمهوری اسلامی به شرق و نقض شعار «نه شرقی نه غربی» در سیاست خارجی کشور است.

محسن پاک‌آیین، دیپلمات ارشد کشورمان و سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان، در قالب یک پیام تصویری به این شبهه پاسخ داده که متن آن به شرح ذیل است:

سیاست «نه شرقی نه غربی» یک سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران است که به معنای استقلال یک کشور است. سیاست «نه شرقی نه غربی» به این معنی است که جمهوری اسلامی ایران به هیچ قدرتی وابسته نمی‌شود؛ نه قدرتی که در شرق جهان باشد و نه قدرتی که در غرب جهان باشد. این یک اصل همیشگی است و فقط به دوران جنگ سرد اختصاص ندارد. در هر زمانی که قدرت‌های بزرگی در جهان وجود داشته باشند که به دنبال تأمین منافع خودشان و از طرفی ایجاد سلطه علیه ایران باشند، ایران این را برنمی‌تابد و در واقع سیاست مستقل خودش را در قبال کشورهای قدرتمند جهان چه در غرب و چه در شرق اعمال می‌کند.

پیش از انقلاب اینگونه نبود و واقعاً امتیاز نفت شمال را شوروی می‌برد و نفت جنوب ما را انگلیس می‌برد و آمریکا و فرانسه هم در سیاست خارجی ایران فعال بودند. معمولاً سیاست خارجی ایران توسط سفرای این کشورها و تا قبل از انقلاب در اواخر دوران پهلوی توسط سفیر آمریکا و در دیدار با شخص شاه تعیین می‌شد، این به معنی وابستگی است.

سیاست «نه شرقی نه غربی» و حفظ استقلال به معنای عدم داشتن روابط با کشورهای مختلف نیست. ما می‌توانیم با کشورهای مختلف روابط راهبردی داشته باشیم، قراردادهای راهبردی داشته باشیم. به هر میزان که قراردادهای راهبردی ما با کشورهای مختلف بیشتر باشد به معنای فعال بودن سیاست خارجی ماست، به معنای این است که ما در روابط خارجی به دنبال تأمین منافع کشور هستیم و به هیچ وجه، به معنای وابستگی نیست. این به معنی این است که ما داریم با این کشورها همکاری می‌کنیم. البته اگر هر کشوری قصد داشته باشد سیاست‌های خود را به ما دیکته کند ما به طور طبیعی جلوی این کشور می‌ایستیم؛ چه آمریکا باشد، چه روسیه باشد، چه چین باشد، چه اروپا باشد، فرقی نمی‌کند.

امروز هم روابط ما با روسیه و چین بر همین مبناست. سندهای راهبردی ایران با چین و روسیه در واقع برای تأمین منافع ایران از قبل همکاری با کشورهایی مثل چین و روسیه و کشورهای بزرگ است. ما با عراق هم سند راهبردی داریم و با کشورهای دیگر هم سند راهبردی داریم اما هر جا در این سندها قرار باشد حرفی به ما دیکته شود که موردنظر ما نیست، مغایر با اصول ما است، حتما مخالفت می‌کنیم. نمونه بارزش در همین جریان اوکراین است که ما به طور اصولی با جنگ مخالفیم، ما طرفدار حفظ تمامیت اضی کشورها هستیم، ما مخالف این هستیم که کشورها تخریب شوند و مخالف این هستیم که کشورهای جهان آسیب ببینند، لذا خیلی صریح در قضیه اوکراین اعلام کردیم که مخالف جنگیم و خواهان این هستیم که هر چه سریع‌تر این جنگ تمام شود و در سازمان ملل متحد هم به قطعنامه‌ای که علیه روسیه بود، رأی ممتنع دادیم. یعنی ما هم بانیان قطعنامه را قبول نداشتیم چون اهداف خودشان را دنبال می‌کردند و در عین حال چون مخالف جنگ بودیم، نمی‌توانستیم کاری که روسیه کرده را بپذیریم، لذا رأی ممتنع دادیم.

تمام اینها و موارد متعددی که در این فرصت کوتاه نمی‌شود به آن اشاره کرد، نشان‌دهنده این است که سیاست ایران یک سیاست مستقل است و اصل «نه شرقی نه غربی» یک اصل همیشگی و پایدار.