پارادیپلماسی؛ ابزاری برای کاهش تنش‌های سیاسی با همسایگان
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، پارادیپلماسی را به عنوان رهیافتی می‌داند که به کاهش تنش‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و کاهش تنش با همسایگان کمک می‌کند.
به گزارش ایکنا، اولین پنل پیش‌نشست نخستین کنفرانس دوسالانه بین‌المللی «نظم منطقه‌ای و ساختار اجتماعی در خاورمیانه: از نظریه تا عمل»، هفتم اردیبهشت ماه با محور اقتصاد سیاسی خاورمیانه در پرتو فشارهای بین‌المللی با سخنرانی سیدرضا موسوی‌نیا، دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی، مجیدرضا مؤمنی، استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی و غلامرضا حداد، استادیار سیاستگذاری عمومی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
مجیدرضا مؤمنی، استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان سخنران نخست در این نشست درباره نقش پارادیپلماسی در بهبود روابط همسایگی ایران با کشورهای منطقه، گفت: دنیای امروز با سه دهه قبل کاملاً تفاوت کرده، اما هنوز منطقه خاورمیانه درگیر مسائل ژئوپلیتیکی است و عملاً باعث شده تا شرایط وابستگی متقابل و همگرایی در حوزه‌های تجاری و اقتصادی که در سایر نقاط دنیا گسترش پیدا کند، اما در این منطقه خیر.
وی افزود: سیاستمداران و قشر آکادمیک ایران سعی کرده‌اند برای حل چنین مشکلاتی راهکارهایی را ارائه دهند تا بتوانند شرایطی را رقم بزنند که تجارت و همکاری‌های اقتصادی در منطقه ترویج شود.
استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه با طیف وسیعی از همسایگان مواجه است، تأکید کرد: هرکدام از این همسایگان با طیف وسیع سیاسی و گرایشات سیاسی عمل می‌کنند که این امر روابط همسایگی ایران را تحت تأثیر قرار داده است. از سوی دیگر اتفاقات روابط بین‌الملل بی‌تردید بر روی روابط ما با همسایگان اثرگذار است.
مؤمنی گفت: بهتر است در مواجهه با همسایگان و در حوزه سیاست منطقه‌ای با هریک از این کشورها روابط مستقلی را داشته باشیم تا بتوانیم مراودات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را پیش ببریم. مسائل و موضوعاتی که امروز مطرح هستند، تشخیص سیاست خارجی از داخلی را دشوار کرده‌اند و به همین دلیل روابط با بسیاری از کشورها نسبت به گذشته تیره و تار شده است و لذا امر تصمیم‌گیری در عرصه سیاست خارجی برای سیاستگذاران مشکل شده است.
وی ادامه داد: من اعتقاد دارم ماهیت و اثرگذاری و بازیگری دولت در دنیای امروز و جهانی‌شده، تقلیل پیدا کرده است، درصورتی‌که دولت‌ها باید خودشان را با شرایط جدید تطبیق دهند و نقش‌های جدیدی را ایفا کنند. اما این را هم نمی‌توان نادیده گرفت که دولت‌ها هنوز بازیگرانی هستند که در سیاست خارجی از طریق دیپلماسی با دیگران بازیگران در تعامل هستند و به ایفای نقش می‌پردازند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه امروز با طیف وسیعی از دیپلماسی مانند دیپلماسی علمی، اقتصادی و غیره مواجه هستیم، عنوان کرد: همه اینها در جهت تحقق اهداف سیاست خارجی عمل می‌کنند. در سالهایی که منتهی به قرن بیستم است، نوع دیگری از دیپلماسی هم مطرح می‌شود که بسیار مورد توجه پژوهشگران روابط بین‌الملل قرار گرفته و تحت عنوان پارادیپلماسی نامیده می‌شود.
مؤمنی اضافه کرد: اساساً پارادیپلماسی سعی دارد جایگاه بازیگران فروملی دولتی را مورد مطالعه قرار دهد. درواقع این بازیگران علی‌رغم اینکه می‌توانند در راستای سیاست‌های دولت مرکزی عمل کنند، به نوعی از استقلال هم برخوردار باشند. به همین خاطر این رهیافت گسترش یافته و مورد توجه پژوهشگران روابط بین‌الملل قرار دارد. پارادیپلماسی یا دیپلماسی موازی شرایطی را فراهم می‌آورد که حکومت‌ها و شهرهای گوناگون در قامت کنش‌گران جدیدی در نظام بین‌الملل ایفای نقش می‌کنند. البته این موضوع بدان معنا نیست که بازیگران مستقل از دولت مرکزی عمل می‌کنند، بلکه در راستای اهداف و سیاست خارجی دولت مرکزی عمل می‌کنند، ولی با توجه به استقلالی که در مراودات و روابط تجاری و سیاسی در عرصه همسایگی و روابط منطقه‌ای و بین‌المللی دارند، از این جهت می‌توان گفت که ما با طیف وسیعی از بازیگران در نظام بین‌الملل مواجه هستیم.
وی متذکر شد: این رهیافت در کشورهای گوناگون مورد استفاده و استقبال قرار گرفته و اساساً در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، هندوستان و چین و دیگر کشورها کاربرد دارد و در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز سعی شده از این رهیافت استفاده شود تا گشایش‌هایی را در روابط همسایگی و سیاسی رقم بزنند. بنابراین با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص ایران به نظر من پارادیپلماسی می‌تواند ابزار جدیدی در خدمت دولت و دستگاه دیپلماسی کشورمان باشد تا بتوانیم شرایط روابطمان را با همسایگان بهبود ببخشیم. پیشنهاد من این است که پارادیپلماسی می‌تواند شرایط را تغییر دهد که سیاستگذاران کشور باید این نوع دیپلماسی را مدنظر قرار دهند. نیاز است که امروز ما از این رهیافت بیشتر استفاده کنیم و به بازیگران فروملی دولتی مانند استانداران و فرمانداران این اجازه را بدهیم تا بتوانند قدری مستقل عمل کنند و مراوداتشان را با شهرها و ایالت‌های کشورهای همسایه در عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی افزایش دهند.
این استاد روابط بین‌الملل معتقد است، از پارادیپلماسی می‌توان برای حل مشکلات در روابطمان با عراق و مقوله کردها بهره برد.
مؤمنی بیان کرد: پارادیپلماسی می‌تواند شرایطی را فراهم آورد که حداقل از مسیر اقتصادی و فرهنگی شرایط را بهبود ببخشیم و به دنبال آن بتوانیم مباحث سیاسی را هم دنبال کنیم و تنش‌های سیاسی را کاهش دهیم.
وی گفت: با مطالعات موردی که انجام شده، این رهیافت و این رویکرد توانسته موفق ظاهر شود، بنابراین فکر می‌کنم که لازم است مسئولان ما از این رویکرد استفاده کنند.
انتهای پیام
