به گزارش ایکنا، علیرضا معاف طی یادداشتی که در پایگاه اطلاعرسانی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد به تشریح معنای لغت ارتجاع در قرآن اشاره کرد که متن آن از نظر میگذرد؛
«رهبر انقلاب در سخنرانی روز ۱۴ خرداد، نسبت به خطر نفوذ جریان ارتجاع هشدار دادند و مصداق و معیار جدیدی از ارتجاع ارائه فرمودند که آن، اندیشه و سبک زندگی غربی است. اصولاً یکی از کارویژههای رهبران حکیم و هوشمند، استعارهسازی، مفهومسازی و ارائه تعاریف جدید نسبت به واژگانی است که به اشتباه مفهومپردازی و مصداقیابی شدهاند.
رهبر انقلاب نیز در طول دوران رهبریشان به صورت بسیار حرفهای و ادیبانه و استادانه به این کار پرداختهاند. در حالی که غربگرایان داخلی همواره گرایش به غرب و غرب پرستی و سبک زندگی غربی که در واقع نوعی عقبگرد و ارتجاع است، پیشرفت جلوه میدهند و از سوی دیگر، گرایش به اسلام و پایبندی به احکام اسلامی را «ارتجاع» جلوه میدهند، رهبر انقلاب بسیار هوشمندانه و زیبا، واژه ارتجاع را در یک مختصات و نظام مفهومی جدید بکار بردند و گرایش به افکار منحط، شکست خورده و خانواده ستیز غربی را ارتجاع دانستند و واژه ارتجاع را در جای صحیح خود بکار بردند.
واکنش جریان غربگرا به این موضوع هم نشاندهنده این واقعیت است که این مفهومسازی و تعریف جدید، بسیار دقیق و هوشمندانه و نقطهزن اتفاق افتاده است. این مفهومپردازی و مصداق یابی رهبر انقلاب برای ارتجاع، ریشه در مفاهیم و گفتمان قرآنی دارد که در ادامه به تحلیل آن خواهیم پرداخت. نگاه قرآن به مفهوم ارتجاع؛ ارتجاع، یعنی بازگشت خسارت بار به عقب؛ و هر اندیشهای که نتیجهاش عقبگرد و پسرفت انسان باشد، نه پیشرفت او به سمت اهداف متعالی، اندیشهای ارتجاعی است. قرآن کریم در موارد متعددی، گفتمانها و مکاتب غیر وحیانی و مادی که موجب انحطاط و عقبگرد انسانها میشوند در تقابل با گفتمان وحیانیِ اسلام انقلابی(که عمل به آن، موجب پیشرفت مادی و معنوی انسانها و جوامع است) تعریف نموده و مومنان انقلابی را از بازگشت به گذشته تاریک و تباهی که در آن گذشته، اندیشه و سبک زندگیشان مبتنی بر مکاتب مادی و غیروحیانی بود، برحذر میدارد.
قرآن کریم در یک آیه شریفه میفرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تُطِیعُوا الَّذِینَ کَفَرُوا یَرُدُّوکُمْ عَلى أَعْقابِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِینَ * بَلِ اللَّهُ مَوْلاکُمْ وَ هُوَ خَیْرُ النَّاصِرِینَ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، اگر از کسانى که کافر شدهاند، اطاعت کنید شما را به عقب باز مىگردانند و سرانجام زیانکار خواهید شد.(آنها سرپرست شما نیستند) بلکه سرپرست شما خدا است و او بهترین یاوران است.(آل عمران: ۱۵۰-۱۴۹) در این آیه شریفه ابتدا خداوند مومنان را از خطر ارتجاع که در نتیجه تبعیت از نسخه های غیروحیانی و پذیرش ولایت دشمنان خداست، برحذر میدارد و آن را موجب خسارت میداند و سپس پیشرفت واقعی در پرتو پذیرش عملی ولایت خداوند و یاری او قابل تحقق میداند. شبیه به این مضمون در آیه دیگری نیز تکرار شده است.
ابتدا اطاعت از دشمنان و اندیشه آنان را موجب بازگشت به دوران تباهی و سیاهی میداند: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تُطِیعُوا فَرِیقاً مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ یَرُدُّوکُمْ بَعْدَ إِیمانِکُمْ کافِرِینَ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، اگر از جمعى از اهل کتاب اطاعت کنید شما را پس از ایمان به کفر بازمىگردانند.(آل عمران: ۱۰۰) و سپس در آیه بعد راه پیشرفت و تعالی را اعتصام به خداوند و تبعیت از نسخهای که کتاب خدا و پیامبر خدا معرفی نمودهاند، بیان میدارد: وَ کَیْفَ تَکْفُرُونَ وَ أَنْتُمْ تُتْلى عَلَیْکُمْ آیاتُ اللَّهِ وَ فِیکُمْ رَسُولُهُ وَ مَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ؛و چگونه ممکن است شما کافر شوید با اینکه (در دامان وحى قرار گرفته اید) و آیات خدا بر شما خوانده مىشود و پیامبر او در میان شماست، (بنابراین به خدا تمسک جویید) و هرکس به خدا تمسک جوید به راه مستقیم هدایت شده است.(آل عمران: ۱۰۱)
همچنین خداوند در آیه دیگری در ضمن هشدار به مسلمانان متزلزلی که در جنگ احد شایعه کشته شدن پیامبر اکرم(ص) را باور کرده بودند، دوره سیاه و تباه جاهلیّت را دوره ارتجاعی و عقبگرد معرفی کرده و میفرماید: «وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللَّهَ شَیْئاً وَ سَیَجْزِی اللَّهُ الشَّاکِرِینَ؛ محمد (ص) فقط فرستاده خدا بود و پیش از او فرستادگان دیگرى نیز بودند، آیا اگر او بمیرد یا کشته شود شما به عقب بازمیگردید(و کافر میشوید)؟ و هرکس به عقب بازگردد، هرگز ضررى به خدا نمیزند؛ و به زودى خداوند شاکران (و استقامت کنندگان) را پاداش خواهد داد.» (آل عمران: 144) امروزه نیز پیروی از اندیشه و سبک زندگی جاهلیت مدرن، همان چیزی است که قرآن کریم آن را ارتجاع توصیف مینماید: «انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِکُمْ».
بیماردلان و جریان نفاق داخلی، مروجان اندیشه های ارتجاعی همچنین خداوند متعال در آیه دیگری، منافقان و بیماردلان را مروج اندیشه ارتجاع میداند: وَ إِذْ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ إِلاَّ غُرُوراً * وَ إِذْ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ یا أَهْلَ یَثْرِبَ لا مُقامَ لَکُمْ فَارْجِعُوا؛ بخاطر بیاورید زمانى را که(در جنگ احزاب) منافقان و آنها که در دلهایشان بیمارى بود مى گفتند خدا و پیامبرش جز وعده هاى دروغین به ما نداده اند. و نیز به خاطر بیاورید زمانى را که گروهى از آنها گفتند: اى اهل یثرب (مردم مدینه)! اینجا جاى توقف شما نیست، بازگردید.(احزاب: ۱۳-۱۲) هر چند منظور از تعبیر فَارْجِعُوا در این آیه شریفه، بازگشت به خانه ها است، اما می توان این تعبیر را نمادی از بازگشت به گذشته سیاه و پر از انحطاط مسلمانان نیز دانست. در واقع با نگاهی عمیق تر و ریشهای تر میتوان گفت این توصیه منافقان به مسلمانان برای بازگشت به خانه در میانه جنگ احزاب، در واقع توصیه به بازگشت به همان گذشته تلخی است که مردم اسیر اندیشه و سبک زندگی مادی غیروحیانی بودند. ارتجاع را در معنای جدید استفاده کنیم نتیجه آنکه در اندیشه قرآنی، ارتجاع در گروه خاصی منحصر نشده است، بلکه قرآن کریم، هر اندیشه غیر وحیانی و مبتنی بر ماده و دنیاپرستی که موجب انحطاط انسانها و جوامع انسانی شود، اندیشه ارتجاعی میداند. در دنیای امروز، این تعریف قرآنی از ارتجاع که رهبر انقلاب نیز آن را بیان داشتند، طیف وسیعی از مکاتب و اندیشهها را در بر می گیرد که در رأس آنها، مکاتب مادی و غیر وحیانی غربی است؛ مکتبی که امروزه آثار زیانبار اخلاقی و اقتصادی و سیاسی اش بر همه نمایان شده است.»
انتهای پیام