چرا از سبک زندگی قرآنی بی‌بهره هستیم؟

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید نادری، عضو هیئت علمی گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه هدف قرآن کریم تربیت و تعالی انسان است، اظهار کرد: این هدف را خداوند در ابتدای سوره مبارکه ابراهیم به‌ صراحت مورد اشاره قرار داده و می‌فرماید «الر ۚ كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَىٰ صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ»، الر (حروف مقطعه و اسرار الهی است) این قرآن کتابی است که ما به تو فرستادیم تا مردم را به امر خدایشان از ظلمات (جهل و کفر) بیرون آری و به عالم نور رسانی و به راه خدای مقتدر ستوده صفات رهسپار گردانی.

وی با ذکر اینکه قرآن چون کتاب تربیتی است پس کاربردی نیز هست، ادامه داد: در تک‌تک آیات می‌توان محتوای تربیتی را استخراج کرد که اگر انسان دستورالعمل قرآنی را در زندگی پیش گیرد به‌ تعبیر آیه یاد شده از سوره ابراهیم، در راه خداوند شکست‌ناپذیر و مقتدر قدم برداشته است. طبعاً کسی هم که قائل باشد قرآن کتابی کاربردی نیست، از مسیر صواب خارج می‌شود.

قرآن برای زندگی انسان راهکار دارد

نادری با تأکید بر اینکه قرآن کریم برای مسائل مختلف جامعه بشری پاسخ و راهکار دارد، گفت: یکی از ساحت‌های مهمی که با تأسی از آموزه‌های نورانی قرآن می‌توان استنباط کرد سبک زندگی است، درواقع، قرآن کریم تمامی ابعاد زندگی بشر را در نظر گرفته و در صورتی که به آموزه‌های انسان‌ساز قرآن عمل شود، دنیا و آخرت انسان‌ها آباد می‌شود، همچنان که خداوند در قرآن می‌فرماید: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً ۖ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ». (نحل/97)

این حافظ کل قرآن کریم در استان بیان کرد: بر طبق آیه ۳۰ سوره مبارکه روم، خداوند شناخت حق و حق‌گرايى و دین‌مداری را در وجود انسان به وديعت نهاده است و لذا قرآن نیز بر طبق فطرت است و اگر امروز می‌بینیم که انسان‌ها در سبک زندگی دچار مشکلات پیچیده و عدیده هستند، به سبب دوری از مؤلفه‌های مطابق با فطرت است. امروز، آرامش حلقه مفقوده بسیاری از زندگی‌هاست زیرا انسان‌ها در مسیر اصلی مطابق با فطرت خود قرار نگرفته‌اند.

نادری در ادامه برخی نمونه‌ها و مصادیق قرآنی از مؤلفه‌های سبک زندگی را یادآور شد و اضافه کرد: البته این آموزه‌ها در چند گروه از جمله سبک زندگی فردی، اجتماعی، خانوادگی و ... قابل تقسیم‌بندی است؛ از جمله در حیطه تعامل صحیح و حساب‌شده مسلمانان با غیرمسلمانان می‌توان به آیات هشت و ۹ سوره مبارکه ممتحنه مراجعه کرد که در این آیات حساب کفار بی‌آزار از آنان که سر جنگ و دشمنی و ضربه زدن دارند، جدا شده است.

آثار پیاده‌سازی قرآن در سبک زندگی

وی ادامه داد: همچنین در حیطه زندگی خانوادگی، می‌توان به آموزه‌های آیه ۱۹ سوره مبارکه نساء تأسی کرد که به‌ویژه در فراز «عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»، خداوند به مردان دستور می‌دهد که با همسران خود خوش‌رفتار باشند، اگر این گزاره قرآنی در خانواده‌ها عملیاتی شود، بسیاری از مشکلات و آسیب‌های پرشمار اجتماعی ناظر بر نهاد خانواده خود به‌ خود حل می‌شود.

این مدرس دانشگاه در استان با تأکید بر اینکه بهره‌گیری تک‌تک افراد از دستورات قرآنی در سبک زندگی سبب مهجوریت‌زدایی از قرآن در متن جامعه می‌شود، افزود: مهم‌ترین بُعد مهجوریت قرآن، فاصله‌گرفتن افراد از قرآن در متن زندگی است و لذا اگر بتوان آموزه‌های نورانی قرآن را در زندگی‌ها جاری و ساری ساخت، مهجوریت‌زدایی از قرآن عملاً اتفاق می‌افتد.

نادری ثمره مهم و بزرگ جاری ساختن قرآن در متن زندگی انسان را آرامش دانست و توضیح داد: وقتی انسان بر طبق فطرت الهی خود زیست کند، طبعاً اضطراب‌ها و آسیب‌ها به وجودش راه نمی‌یابد ضمن اینکه، اگر سبک زندگی اسلامی در تمام جوامع مسلمان حکمفرما شود زمینه وحدت امت مهیا خواهد شد و جوامع مسلمانان حول یک محور مدیریت می‌شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا پژوهش‌های مبسوطی که در خصوص کاربردی قرآن کریم در حوزه سبک زندگی وجود دارد در کف جامعه و متن زندگی‌ها جاری نشده است، گفت: برای آنکه آموزه‌های قرآنی به‌صورت کاربردی و عینی در زندگی انسان‌ها عملیاتی شود ناچاریم سه مرحله را به‌درستی و صحت پشت سر بگذاریم و اگر خللی هر چند کوچک و مختصر در هر یک از مراحل ایجاد شود، ممکن است کل چرخه معیوب شده و کارایی نداشته باشد.

نادری ادامه داد: مرحله نخست، تولید علم از آیات و آموزه‌های نورانی قرآن، مرحله دوم توزیع علم و مرحله سوم کاربردی‌سازی علم است؛ باید گفت که در مقوله تولید علم و پژوهش‌های قرآنی در حوزه سبک زندگی کارهای مفصل و فراوانی شده است، اما با اینحال باید آسیب‌شناسی شود که در کدام مرحله یا مراحل دچار اشکال هستیم که قرآن آنچنان که باید و شاید در متن زندگی آحاد جامعه پیاده نشده است تا منجر به ایجاد جامعه قرآنی شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد تأکید کرد: امروز مشاهده می‌کنیم که خانواده، فضای مجازی، عرصه‌های هنری، فرهنگی و ...، مدارس و دانشگاه‌ها و بسیاری از دیگر فضاها بر بستر زیست قرآنی قرار ندارند و مروج و معلم سبک زندگی قرآنی نیستند؛ به‌نظر می‌رسد که در مرحله سوم کار یعنی پیاده‌سازی و عملیاتی کردن مبانی نورانی قرآن در متن زندگی دچار مشکل باشیم.

نادری اظهار کرد: یک مثال دم‌دستی از عدم پیاده‌سازی قرآن در سبک زندگی ناظر بر وعده‌های غذایی و توصیه قرآن به توجه به وعده صبحانه و شام به‌جای وعده ناهار است، حال آنکه در سبک زندگی ما این نکته پیاده نشده است. شخصى به امام صادق(ع) از درد معده‌ شكايت كرد و حضرت به او فرمودند: دو نوبت غذا بخور، صبح و غروب و بين آن دو غذا نخور كه موجب فساد بدن مى‌شود. آنگاه این فراز قرآنی «رِزْقُهُمْ فِيها بُكْرَةً وَ عَشِيًّا» (مریم/۶۲) تلاوت كردند.

وی در پایان گفت: این نکته تغذیه‌ای که برای نمونه ذکر شد هم در آیات و روایات و هم از نگاه علمی امروزه مورد تأیید متخصصان علم پزشکی و تغذیه است و محتوای علمی و پژوهشی در این موضوع بسیار فراوان و در دسترس هستند اما می‌بینیم که مثلاً در فیلم‌ها و سریال‌ها به این آموزه قرآنی هیچ توجهی نشده است و در فضای عمومی جامعه نکات کلیدی در خصوص صرف ناهار یا عدم صرف این وعده غذایی مطرح نشده است، پیداست که در کاربردی‌سازی آموزه‌های قرآنی برای تحقق سبک زندگی قرآنی دچار ضعف هستیم.