اجرای کلان‌پروژه‌ نبی‌شناسی در آلمان

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحامد علیزاده موسوی، پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن و دبیر علمی نشست «بررسی داستان تولد موسی(ع) با نگاهی به قرآن و متون مدراشی و سریانی» که 30 آذرماه برگزار شد، گفت: آقای محمد حقانی فضل، از قرآن‌پژوهان و عضو گروه مطالعات قرآنی دانشگاه پادربورن آلمان است که در کلان‌پروژه‌ای به نام «پرافتولوژی» یعنی نبی‌شناسی در این دانشگاه مشغول به فعالیت است. در این پروژه، پیامبرانی که اسامی‌شان در کتب مقدس و قرآن کریم وجود دارد، به صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار می‌گیرند.

وی افزود: در این پروژه به شباهت‌ها و تفاوت‌های متون ارائه شده توسط قرآن کریم و متون مسیحیان و یهودیان قبل و مقارن نزول قرآن پرداخته می‌شود تا مطالعه تطبیقی درباره انبیاء صورت گیرد و بررسی تولد حضرت موسی(ع) هم در ذیل این پروژه در حال بررسی است؛ همچنین آیات مرتبط با حضرت موسی(ع) در آیات مختلف از جمله قصص با محتوای مطالب بیان شده در آثار سریانی و مدراشی(عبرانی و ...) مورد تطبیق قرار می‌گیرد.

علیزاده موسوی با بیان اینکه این پروژه تازه شروع به کار کرده است و هدف آن صرفاً مطالعه تطبیقی است، اظهار کرد: برخلاف برخی فعالیت‌های استشراقی، هدف از این کلان‌پروژه، مطالعه تاریخی تطبیقی و بینامتنی برای یافتن مشابهات و نقاط افتراق میان مطالب بیان‌شده از قرآن به عنوان کلام وحی و مطالب مطرح شده در متون تاریخی دیگر است و ادعاهایی چون وام‌داری قرآن کریم از برخی متون که عده‌ای از مستشرقان به آن پرداخته‌اند، مدنظر نیست.

وی تأکید کرد: کاری که در این پروژه در حال انجام است، تحقیق بر روی پیامبرانی است که در قرآن کریم و کتب مقدس نامشان آمده است و با توجه به رویکرد رایج در غرب، در این پروژه نگاه به بافت و فضای نزول در حال است.

علیزاده موسوی افزود: در حقیقت یکی از رویکردها در مطالعات قرآنی این پروژه، نگاه به متون مدراشی، آرامی و سریانی در زمان صدر اسلام است و از این رهگذر به مطالعه قرآن و پیامبران می‌پردازند. گاهی اوقات متون موجود در آن زمان مورد مطالعه قرار می‌گیرد و حتی گاهی این تحقیقات با توجه به سکه‌ها و برنگاشته‌ها و دستاوردهایی است که از باستان‌شناسی به دست آمده و از این رهگذر مطالعاتی در داخل کشور هم با توجه به مسیحیت سریانی انجام شده است.

همچنین محمد سلطانی، از پژوهشگران قرآنی هم با اشاره به برخی منابع مطالعاتی استشراقی در حوزه قرآن کریم، گفت: سایت آکسفورد از جمله سایت‌هایی است که صرفاً به کتاب‌شناسی قرآن نمی‌پردازد بلکه منابع متعدد برای تحقیق در آن وجود دارد. همچنین کتاب «کرانیک این دکانتکس(quranic in the context) هم از جمله کتب مشهوری است که ابعاد تاریخی قرآن را روشن می‌کند؛ مقاله قرآن هیستوری هم رابطه قرآن و تاریخ را بیان کرده و نکات خوبی در اختیار ما قرار می‌دهد.

این پژوهشگر با اشاره به پروژه انجام‌شده توسط وی و جمعی از محققان، افزود: این پروژه به بعد از دوره نزول قرآن و اینکه نزول قرآن تمام‌شده، پرداخته است، یعنی منابعی مقارن و یا بعد از فتوحات توسط مسیحیان سریانی نوشته شده و دیدگاه‌های آن‌ها در مورد قرآن در آن‌ها آمده است.

سلطانی افزود: در این پروژه بررسی می‌کنیم که قرآن چه بازتابی در متون مسیحیان سریانی داشته است و آیا از قرآن به عنوان یک مصحف و مجموعه کامل یاد‌کرده‌اند یا خیر و از مباحثی مانند تحریف قرآن سخن به میان آمده است یا خیر، چون در دیدگاه‌های استشراقی گاهی چنین بیاناتی وجود دارد.