مشاهیر قرائت مصر از تلاوت رادیویی تا تلفیق سادگی و جذابیت + فیلم

به گزارش ایکنا به نقل از البوابه، درباره ضبط صدای عبدالباسط محمد عبدالصمد برای نخستین‌بار گفته می‌شود که شخصی به نام «لبیب السعید» زمانی که صدای تلاوت شیخ عبدالباسط را شنید، از طریق رادیو قاهره، اقدام به ضبط این تلاوت کرد، تلاوتی که بسیار زیبا، شنیدنی و جذاب بود و افراد زیادی را مشتاق شنیدنش کرد.
لبیب سعید به این نتیجه رسید که طرح «جمع‌آوری صوتی تلاوت» را اجرا و تلاوت‌های قرآنی به روایت‌های متواتر و مشهور را جمع‌آوری کند، این ایده به مرحله اجرا رسید و او توانست در سال 1379 هجری قمری برابر با 1959 میلادی، شاخص‌ترین تلاوت‌ها را به شورای اداری انجمن کل حفظ قرآن کریم مصر که در آن زمان ریاستش را بر عهده داشت، تحویل دهد.

محمود خلیل الحصری و نخستین تلاوت ضبط‌شده رادیویی

در ادامه او از شیخ محمود خلیل الحصری خواست که قرآن را در جشنی در سالن کنفرانس‌های بزرگ الازهر تلاوت کند، این تلاوت مورد قبول اغلب حاضران قرار گرفت و ضبط شد.
این پروژه سرمایه زیادی می‌خواست، به همین دلیل لبیب سعید از رادیو مصر کمک گرفت و تلاوت‌ها را در یکی از استودیوهای رادیو ضبط می‌کرد، به این شرط که رادیو اجازه پخش آن را داشته باشد.

تلاش‌ها برای تأمین سرمایه این طرح در رادیو شکست خورد و کسی حاضر نشد آن را پیش ببرد؛ بنابراین صاحب پروژه به وزارت اوقاف مصر پناه برد و از او خواست که آن را از نظر مالی تأمین کند؛ این درخواست فورا اجابت و کمیته‌ای نظارتی با حضور علمای دینی، مبلغان و کارشناسان قرائت از جمله شیخ محمد ابوزهره، شیخ محمد غزالی، سید سابق و شیخ عامر عثمان، مدرس مرکز قرائات مصر تشکیل شد.

نخستین قرآن مرتلی که پس از تشکیل کمیته به روایت حفص ضبط شد، با صوت «محمود خلیل الحصری» و با رعایت ضوابط و شروط اعلام‌شده از سوی این کمیته بود، با وجود این که شیخ الحصری در قرائت امتیاز و برتری خاص خود را داشت، اما کمیته بارها تلاوتش را متوقف و او را ملزم کرد که طبق ضوابط جدید تلاوت کند.

مصطفی اسماعیل؛ پادشاه مقامات قرآنی

شیخ مصطفی اسماعیل، دیگر قاری مصری از اهالی استان «غربیه»، با آمدن به قاهره مشهور شد، در 16 سالگی از او خواستند در یکی از مراسم عزا که بزرگان و خانواده‌ صاحب عزا حضور داشتند، به تلاوت بپردازد، وقتی نوبتش رسید، یکی از قاریان صدایش زد و تلاش کرد او را از این کار بازدارد و به شیخ گفت این کرسی تلاوت را به بازی نگیرد، اما یکی از صاحبان عزا گفت این جوان کم سن و سال، قرار است قرائتش ضبط شود و امروز، روز استعدادیابی است.

شیخ مصطفی اسماعیل از نخستین اساتیدی بود که بدون آزمون تلاوتش در رادیو مصر ضبط شد، او قرآن را با 19 مقام اصلی و فروع آن تلاوت کرد و سادگی و جذابیت در تلاوتش موج می‌زد، او دومین قاری بود که تلاوتش از رادیو مصر و رادیو قرآن قاهره پخش شد.

منشاوی و صوتی محزون

شیخ منشاوی به عزت نفس مشهور بود، او خیلی موافق نمایاندن خود برای کسب شهرت نبود و نخستین قاری بود که قرائت در حضور «جمال عبدالناصر»، رئیس‌جمهور مصر را نپذیرفت.
در آن زمان یکی از وزرای جمال عبدالناصر نزد شیخ آمد و به او گفت افتخار قرائت در محضر رئیس جمهور نصیبت شده است، منشاوی هم پاسخ داد چرا رئیس‌جمهور افتخار شنیدن قرآن از شیخ منشاوی نصیبش نمی‌شود و دعوت را نپذیرفت.
منشاوی همچنین مخالف این بود که صوتش برای پخش در رادیو قرآن مصر ضبط شود و برای این کار در گزینش رادیو شرکت کند؛ این رسانه از شیخ خواست که اجازه این کار را بدهد؛ اما استاد منشاوی و پدرش «صدیق منشاوی» این را نپذیرفتند.

در یکی از شب‌هایی که شیخ قرائت داشت، رادیو به محفل قرائت او رفت و  تلاوتش را ضبط کرد و از او خواست که بدون هیچ آزمون و گزینشی، قاری رادیو شود، اما او باز هم نپذیرفت؛ اگر یکی از آشنایان شیخ مداخله نمی‌کرد، او هرگز راضی به این کار نبود. هر چند قبل از رادیو مصر، تلاوتش برای رادیو لندن و سوریه ضبط شده بود.

استاد منشاوی به صاحب «صوت محزون» معروف است، پرنده محزونی که صدایش از بهشت آمده تا بر دل‌های مردم تأثیر گذاشته و آن‌ها را به سمت آسمان به پرواز درآورد. سادگی و تواضع از مهم‌ترین صفات او بود و پدر و عمویش نقش مهمی در رشد شیخ داشتند، برادرش در جوانی ناکام شد و شاید مرگ ناگهانی او یکی از دلایل صوت محزونش بود.
او بیشتر دوست داشت مانند انسان عادی زندگی کرده و در خیابان راه برود و خودروی شخصی‌اش را که به خاطر تردد زیادش به خارج از قاهره خریده بود، سوار نمی‌شد.

عبدالباسط عبدالصمد و انس مردم با رادیو

شیخ «عبدالباسط محمد عبدالصمد» در سال 1927 میلادی در روستای «المزاعزه» از توابع مرکز «ارمنت» استان «قنا»ی مصر زاده شد و در خانواده‌ای پرورش یافت که به حفظ و تجوید قرآن اهتمام خاصی داشتند، جد او از حافظان قرآن و مسلط به قواعد حفظ و تجوید و پدرش شیخ «محمد عبدالصمد» نیز یکی از قاریان و حافظان قرآن بود.
«محمود» و «عبدالحمید» دو برادر عبدالباسط در مکتبخانه به حفظ قرآن پرداختند و برادر کوچکشان عبدالباسط نیز در شش سالگی همراه آنان شد و در مکتبخانه به حفظ قرآن روی آورد.

زمانی که عبدالباسط به مکتبخانه «شیخ الامیر» می‌رفت، استاد و شیخ این مکتبخانه به خوبی از او استقبال کرد؛ زیرا استعداد و شایستگی‌های قرآنی خوبی داشت و در منزل صبح و شب به نوای قرآن گوش می‌کرد.
عبدالباسط خود می‌گوید: 10 سال داشتم که حافظ قرآن شدم، قرآن بر زبانم مانند نهر، جاری بود و پدرم کارمند وزارت راه و ترابری و پدر بزرگم نیز از علما بود، از هر دو آن‌ها خواستم که علم قرائات را یاد بگیرم، آن‌ها هم گفتند که به شهر «طنطا» بروم و علوم قرآنی و قرائات را نزد شیخ «محمد سلیم» یاد بگیرم، اما زادگاهم «ارمنت» از طنطا خیلی دور بود، این مسئله به آینده و سرنوشتم مربوط بود؛ بنابراین آماده سفر به طنطا شدم؛ اما یک روز مانده به سفر به طنطا، متوجه شدیم که شیخ «محمد سلیم»(استاد مکتبخانه قرآنی این شهر) به ارمنت آمده تا مدرس قرائات قرآن در مرکز دینی این شهر شود، اهالی، از او به گرمی استقبال و انجمن حفظ قرآن را برایش تأسیس کردند و استاد به آموزش قرآن مشغول شد، گویی سرنوشت این مرد را در زمان مناسب پیش ما آورده بود.

با پیوستن عبدالباسط به رادیو، تقاضا برای خرید رادیو افزایش یافت و تولید دستگاه‌های رادیو دو برابر شد، در بیشتر خانه‌ها به صوت قرآن او گوش می‌دادند، هر شخصی که یک رادیو در منطقه یا روستا داشت، صدای رادیو را به بالاترین درجه بالا می‌برد تا همسایگان صوت عبدالباسط را بشنوند.

محمود علی البنا و صوتی لطیف

محمود علی البنا در استان منوفیه بزرگ شد، اما مانند قاریان سابق، در استان غربیه، روی آوردنش به قرآن آغاز شد. او علوم قرآنی را در مسجد جامع «الاحمدی» شهر طنطا آموخت و به یادگیری علم قرائات پرداخت، او تمایلی به دروس علمی نداشت و در ریاضی و دروس علمی همیشه مردود می‌شد، بنابراین زمانی که نصیحت استاد قرآنش برای یادگیری مهارت قرآن را شنید، به خواسته او عمل کرد.
محمود علی البنا به عنوان قاری گروه جوانان مسلمان انتخاب شد و زمانی که «علی ماهر پاشا»، نخست‌وزیر وقت مصر و «عبدالکریم الخطابی»، پادشاه مراکش، صوت او را شنیدند، تغییر و پیشرفت بزرگی برای او رقم خورد و از او درخواست کردند که برای رادیو مصر صوت قرآنش را ضبط کند؛ او نیز برای نخستین بار در سال 1948 در رادیو حضور یافت.

زمانی که پدر جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهور وقت مصر درگذشت، شیخ محمود علی البنا برای تلاوت قرآن بر پیکر او انتخاب شد؛ یک روز پس از مراسم تشییع، نیز از او خواستند که در اسکندریه بماند؛ زیرا رئیس‌جمهور می‌خواست تلاوت قرآن گوش کند. شیخ در مراسم ختم پدر رئیس‌جمهور نیز به خاطر صدای لطیف و زیبایش به قرائت قرآن پرداخت.

او قاری مساجد یزرگی شد و طبق رسمی که در آن زمان بود در مسجد «الرفاعی» قاهره، الاحمدی در طنطا و مسجد «الحسین» قاهره، قرآن تلاوت کرد، نخست‌وزیر زمان جمال عبدالناصر و رئیس‌جمهور وقت از او خواست که به رادیو برود و تلاوتش را در آنجا ضبط کند؛ اما او گفت رادیو هیچ پیشنهادی در این زمینه به او داده نشده است، نخست‌وزیر دستور به این کار داد و از رادیو خواست تلاوت محمود علی البنا را مانند دیگر قاریان ضبط کند و بدین ترتیب صوت دلنشین استاد در رایو ضبط شد، این قاری بزرگ در سال 1985 میلادی درگذشت.