نقش زنان در ترویج رواداری و همزیستی مسالمتآمیز در جامعه
فعال و پژوهشگر حوزه تقریب مذاهب اسلامی گفت: زنان می‌توانند فارغ از مذهب، نژاد، زبان، حتی قومیت و ملیت و براساس قدرتِ هدایت و رهبری خاصی که دارند جامعه‌ای تشکیل دهند که صلح و رواداری خمیرمایه اصلی آن جامعه باشد.
به گزارش ایکنا، نشست «الزامات و ضرورت همزیستی مسالمتآمیز با تأکید بر نقش زنان» امروز دوشنبه 2 آبان‌ماه از سوی دانشگاه مذاهب اسلامی برگزار شد.
ژاله حیدری‌مقدم، فعال و پژوهشگر حوزه تقریب مذاهب اسلامی در این نشست به سخنرانی پرداخت که در ادامه سخنان وی را می‌خوانید:
امروزه غربی‌ها با تشکیل جبهه‌های متحد نظامی همانند ناتو و اتحادیه اروپا توانسته‌اند خود را بر قله‌های پیشرفت قرار داده و نبض سیاست و فرهنگ جهانی را در دست بگیرند و از سوی دیگر جوامع اسلامی را دستخوش بحران کرده‌اند. حال سؤال این است؛ آیا وقت آن نرسیده که ملت‌های مسلمان، همدیگر را دریابند و اختلافات را کنار بگذارند و همین خاورمیانه که نفرین شده و مهد تلاطم است را اصلاح کنند؟
رواداری در فرهنگ اسلامی
الزامات همزیستی مسالت‌آمیز و راه‌های تامین آن برای دنیای امروز بشر در غرب، تقریبا به بعد از دوران جنگ سرد و نهایتاً به اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم بر می‌گردد؛ زمانی‌که قانون رواداری به پیشنهاد جان لاک تدوین و مصوب شد اما مکتب اسلامی، آنجایی خودش را در این زمینه به نمایش می‌گذارد که چندین سده قبل‌تر از این زمان در اصیل‌ترین منابع خودش که قرآن و سنت هستند به همزیستی مسالمتآمیز و رواداری و راه‌های تامین آن اشاره و البته جامه عمل پوشانده است و نمونه عینی آن را در حکومت پیامبر گرامی اسلام(ص) در مدینه منوره مشاهده می‌کنیم؛ جایی که در کنار مسلمانان، یهود و نصارا نیز با آرامش زندگی می‌کردند.
قرآن راه‌های دستیابی به تامین همزیستی مسالمتآمیز را به زیبایی ذکر کرده و از جمله به آزادی عقیده اشاره کرده است. استناد آزادی عقیده در آیه 256 سوره بقره است که خدای متعال فرموده است: «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ؛ کار دین به اجبار نیست، تحقیقا راه هدایت و ضلالت بر همه کس روشن گردیده، پس هر که از راه کفر و سرکشی دیو رهزن برگردد و به راه ایمان به خدا گراید بی‌گمان به رشته محکم و استواری چنگ زده که هرگز نخواهد گسست، و خداوند (به هر چه خلق گویند و کنند) شنوا و داناست.». این آیه‌ای است که می‌توانیم هر روز آن را بخوانیم. اصولاً روح احساسات معنوی و مباحث وجدانی، اجبار ناپذیر است و به همین دلیل خداوند، آزادی عقیده را در این آیه به خوبی مورد اشاره قرار داده است. در بسیاری از آیات قرآن، خداوند به تعقل دعوت کرده چراکه اسلام به آزادی عقیده اعتقاد کامل دارد.
مورد دوم در قرآن توجه به اصول مشترک و همکاری با اهل کتاب است. «قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ؛ بگو ای اهل کتاب، بیایید از آن کلمه حق که میان ما و شما یکسان است پیروی کنیم که به جز خدای یکتا را نپرستیم، و چیزی را با او شریک قرار ندهیم، و برخی برخی را به جای خدا به ربوبیّت تعظیم نکنیم. پس اگر از حق روی گردانند بگویید: شما گواه باشید که ما تسلیم فرمان خداوندیم» (آل عمران/ 64) قرآن فرموده اگر هم حرف شما را با این دعوت گوش ندادند شما بر همان راه و روش خود بمانید چراکه کار درست را شما با شکل روادارانه انجام داده‌اید. مسئله دیگر در قرآن، نفی نژادپرستی است. قرآن برای هیچ نژاد، رنگ و قومی برتری قائل نیست و در آیه 13 سوره حجرات به خوبی به این مسئله اشاره کرده است؛ مخصوصا در خطابات عام قرآن این موارد به خوبی قابل مشاهده است.
تأکید قرآن بر گفت‌وگوی مسالمتآمیز
گفت‌وگوی مسالمت آمیز را قرآن به عنوان یکی دیگر از راه‌های همزیستی مسالمت آمیز معرفی کرده و در آیه 46 سوره عنکبوت به خوبی به این مورد اشاره کرده و فرموده است: «وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ ۖ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَٰهُنَا وَإِلَٰهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ؛ و شما مسلمانان با اهل کتاب (یهود و نصاری و مجوس) جز به نیکوترین طریق بحث و مجادله مکنید مگر با ستمکاران از آنها، و (با اهل کتاب) بگویید که ما به کتاب آسمانی قرآن که بر ما نازل شده و به کتب آسمانی شما به همه ایمان آورده‌ایم و خدای ما و شما یکی است و ما تسلیم و مطیع فرمان اوییم» قرآن همواره از مسلمانان خواسته در روابط خود با غیر مسلمانان از این دریچه ورود پیدا کنند. استقبال از صلح نیز از مواردی است که قرآن بر آن تاکید داشته و در آیه 90 سوره مبارکه نساء فرموده است: «إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلَىٰ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ أَوْ جَاءُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ يُقَاتِلُوكُمْ أَوْ يُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَيْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ ۚ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا؛ مگر کسانی که به قومی که بین شما با آنها عهد و پیمانی است در پیوسته باشند یا (بر این عهد نزد شما آیند) که از جنگ با شما و با قوم خودشان که دشمنان شما هستند هر دو خودداری کنند و از جنگ دلتنگ باشند، (با این دو طایفه از کافران که در حقیقت به شما پناهنده‌اند نباید قتال کنید) و اگر خدا می‌خواست آنها را بر شما مسلط می‌کرد تا با شما قتال می‌کردند، پس هر گاه از شما کناره گرفتند و با شما نجنگیدند و تسلیم شما شدند خدا برای شما راهی بر علیه آنها نگشوده است»
پذیرش حقوق اقلیت‌ها، به رسمیت شناختن انبیا، صلح بین‌المللی، نفی توهمات برتری جویانه و تعاون در مسائل بین‌المللی، از دیگر مسائلی است که قرآن بر آن تاکید داشته است. معتقدم هرکسی باید دعوت به دوری از آشوب و حرکت به سمت نیکی داشته باشد چراکه از نیازهای امروز جامعه بشری است.
نقش زنان در همزیستی مسالمتآمیز
بنیان رواداری و همزیستی مسالمت آمیز بر گذشت، حلم و بردباری و همچنین اعتدال، استوار است و در این راستا لازم است به نقش زنان در همزیستی مسالمت آمیز اشاره کنم. نقش زنان به خاطر ذات روادارانه آنها و تمایل بیشتر به همزیستی مسالمت آمیزِ نوع بشر، غیر قابل کتمان است. زنان در جامعه‌پذیر کردن فرزندان و آموزش و تربیت بر مبنای فضایل اخلاقی نقشی بی‌بدیل در ترویج همزیستی مسالمت آمیز و فرهنگ رواداری دارند لذا می‌توانند فارغ از مذهب، نژاد، زبان، حتی قومیت و ملیت و بر اساس قدرتِ هدایت و رهبری خاصی که دارند جامعه‌ای تشکیل دهند که صلح و رواداری خمیرمایه اصلی آن جامعه باشد.
پیامبران بالاترین نشانه‌های صلح و رواداری هستند و در کنار آنها لازم است به نقش زنانی اشاره کنم که جایگاه مهمی در ترویج رواداری و فرهنگ همزیستی مسالمت آمیز داشته‌اند که از جمله آنها حضرت خدیجه، حضرت مریم و حضرت آسیه هستند که خود پیامبر اسلام نیز به نقش آنها اشاره کرده است چراکه حامی و در کنار سه پیامبر برای ترویج سه شریعت توحیدی بوده‌اند. ان‌شاء الله ما هم چنین مسیری را طی کنیم همانگونه که اندیشه رواداری در فرهنگ و ادب ایرانی نیز به خوبی موج می‌زند.
انتهای پیام
