حمایت تل‌آویو از رباط در سایه نفرت روزافزون مراکشی‌ها از رژیم صهیونیستی

به گزارش ایکنا، با گذشت حدود 3 سال از پیمان به اصطلاح صلح ابراهیم و به رسمیت شناخته شدن رژیم صهیونیستی از سوی چند کشور عربی و اسلامی، به نظر می‌رسد که تل‌آویو در حال تلاش برای از دست ندادن ابتکار عمل در خاورمیانه و جهان اسلام بوده ‌و از این رو به دنبال جلب حمایت در بین کشورهای اسلامی و عربی است.

در واقع به عقیده برخی از منتقدان، انزوای این رژیم در خاورمیانه در کنار مشکلات سیاست داخلی، باعث شده که تل‌آویو به هر طریق به دنبال جلب حمایت‌های خارجی در جهان اسلام باشد.

الجزیره گزارش داد، براساس بیانیه دولت مراکش و بیانیه دفتر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که روز دوشنبه منتشر شد، تل‌آویو حاکمیت مراکش بر سرزمین مورد مناقشه صحرای غربی را به رسمیت شناخته است.

رباط روز دوشنبه گفت که اسرائیل در حال بررسی افتتاح کنسولگری در «داخله» (شهری در جنوب صحرای باختری و نزدیک به مرز موریتانی) است.

در بیانیه کاخ سلطنتی مراکش آمده است که موضع اسرائیل در نامه‌ای از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به محمد ششم، پادشاه این کشور بیان شده است.

مراکش از سال 1975 پس از پایان حکومت استعماری اسپانیا، کنترل این قلمرو (صحرای باختری) را در دست داشت، اما این کنترل قلمرو در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته نشد. جبهه پولیساریو مورد حمایت الجزایر خواستار تشکیل کشور مستقل در منطقه صحرای غربی است. در سال 2020، دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، ادعای مراکش بر این سرزمین را در ازای ارتقای روابط این کشور با اسرائیل به رسمیت شناخت.

در بیانیه کاخ سلطنتی مراکش آمده است: موضع اسرائیل در این باره به سازمان ملل، سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین تمامی کشورهایی که اسرائیل با آنها روابط دیپلماتیک دارد ارسال خواهد شد.

الی کوهن، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی ادعا کرد که به رسمیت شناختن صحرای غربی به عنوان سرزمین مراکش روابط بین کشورها را تقویت می‌کند و ثبات منطقه را ارتقا می‌بخشد.

بیست و هشت کشور دیگر _ عمدتاً آفریقایی و عربی _ کنسولگری خود را در شهرهای داخله یا لایونه صحرای غربی گشوده‌اند.

در مقابله با اروپایی‌ها

یک مقام ارشد دولت مراکش به خبرگزاری رویترز گفت: موضع اسرائیل در مورد صحرای غربی روشن بوده و این در حالی است که پس از حمایت واشنگتن و مادرید و دیگر پایتخت‌های اروپایی از طرح خودمختاری آن برای این سرزمین، این حرکت به نفع مراکش شد.

وی افزود: به رسمیت شناختن اسرائیل بر اصول مراکش در دفاع از راه حل دو کشوری برای مناقشه اسرائیل و فلسطین تأثیری نخواهد گذاشت. مراکش انتظار دارد این تصمیم باعث تشویق سرمایه‌گذاری اسرائیل در این سرزمین شود.

فلسطینی‌ها از این قراردادها انتقاد کرده‌اند و می‌گویند کشورهای عربی با کنار گذاشتن تقاضای دیرینه مبنی بر واگذاری زمین برای تشکیل کشور فلسطینی قبل از به رسمیت شناختن، حمایت از آنها را کنار گذاشته‌اند.

به عنوان نشانه‌ای از گرم شدن روابط، ارتش اسرائیل اوایل روز دوشنبه یک سرهنگ را به عنوان وابسته دفاعی مراکش منصوب کرد.

از زمان از سرگیری روابط، مراکش و اسرائیل قراردادهای همکاری از جمله یک پیمان دفاعی امضا کرده‌اند.

با این همه این قراردادها و این رویه که دولت مراکش در پیش گرفته مورد تأیید بسیاری نیست.

رسیدن قطار عادی‌سازی به آخر خط و ابهامات آن

Middle East Monitor در گزارشی که پیش از اعلام خبر حمایت تل‌آویو از حاکمیت مراکش بر صحرای باختری منتشر کرد با اشاره به تلاش مراکش برای حفظ حمایت از فلسطینیان و در عین حال رابطه با تل‌آویو نوشت: از زمان امضای توافق (عادی‌سازی روابط)، سیاست رباط عمدتاً بر سه اصل اساسی استوار است: اول، بهره‌مندی از آن در تقویت پیشرفته‌ترین زرادخانه نظامی خود از نظر فنی. دوم، محدود كردن عادی‌سازی با اسرائيل به حداقل (شركت‌های هواپيمايی، گردشگری و سرمايه‌گذاری كشاورزی) و سوم تكيه بر مواضع اصولی در موضوع ملی (صحرا باختری) از يك سو و مسئله فلسطين از سوی ديگر. این برای ایجاد تعادل بین حداکثر سطح عادی‌سازی و حداقل آن و جلوگیری از هرگونه تلاش برای تسریع روند بدون تحقق مهمترین شرایط آن است.

در ادامه این گزارش آمده است: این اولین باری نیست که مراکش نشست نقف را که قرار بود وزرای خارجه آمریکا، اسرائیل، مصر، امارات متحده عربی، بحرین و مراکش در آن شرکت کنند، به تعویق می‌اندازد. بیش از یک بار بدون دلایل ذکر شده به تعویق افتاد. اما وزیر امور خارجه مراکش دلیلی را در رابطه با سیاست اسرائیل ذکر کرد که به صلح و ثبات در منطقه کمک نمی‌کند.

به گفته وزیر امور خارجه این کشور، رباط نمی‌تواند در مسیری حرکت کند که به سیاست‌های تشدید تنش و شهرک‌سازی اسرائیل مشروعیت بخشد و مراکش را در موقعیت نامناسبی قرار دهد، زیرا پیش از این اعلام کرده بود که توافق با اسرائیل در رباط نمی‌تواند به ضرر حقوق مشروع فلسطین باشد.  قرار بود اسرائیل نهایت خویشتنداری را از خود نشان دهد. این باید در دو جهت حرکت کند، اول آرام کردن اوضاع در منطقه به گونه‌ای که همه طرف‌های عربی را تشویق به برگزاری مجمع کند و ثانیاً به قاعده اصلی توافق یعنی به رسمیت شناختن حاکمیت مراکش بر صحرا پایبند بماند.

مطالعه موضع مراکش از زمان اعلام توافق با اسرائیل نشان می‌دهد که رباط در ازای انتظار برای مواضع نهایی اسرائیل در مورد صحرا، اقدام به برگزاری مجمعی نخواهد کرد. این کشور قبلاً تأسیس سفارت اسرائیل در رباط را وتو کرده بود و ناصر بوریتا، وزیر امور خارجه مراکش خاطرنشان کرد که مراکش در گذشته یک دفتر اسرائیلی را برای ارتباط با رباط افتتاح کرده اما بعداً بسته شد. این به این معنی است که موضوع توافق با اسرائیل تضمین نشده است.

مردم مخالف عادی‌سازی و حضور صهیونیست‌ها

یکی از مسائلی که از همان ابتدای شکل‌گیری پیمان ابراهیم مرود توجه قرار گرفت نوع دیدگاه مردم کشورهایی بود که دولت‌هایشان عادی‌سازی روابط با تل‌آویو را در دستور کار خود قرار داده‌اند. از دسامبر 2020، مراکش در خط باریکی بین تقویت روابط با اسرائیل و حفظ حمایت خود از آرمان فلسطین قدم گذاشته است.

آخرین گزارش بارومتر عرب (The Arab Barometer) که ژانویه 2023 منتشر شد در مورد مراکش نشان داد که 64 درصد مراکشی‌ها مخالف عادی‌سازی روابط بین این کشور و اسرائیل هستند.

این نظرسنجی نشان داد که از این تعداد، 34 درصد گفته‌اند که به شدت مخالف عادی‌سازی هستند، در حالی که 30 درصد گفته‌اند که مخالف آن هستند. 23 درصد دیگر اعلام کردند که طرفدار برقراری مجدد روابط بین اسرائیل و مراکش هستند، در حالی که تنها 8 درصد گفتند که به شدت طرفدار عادی‌سازی هستند.

این نظرسنجی همچنین دریافت که پاسخ‌دهندگان جوان‌تر، ثروتمندتر و تحصیلکرده‌تر به احتمال زیاد از روابط مراکش و اسرائیل حمایت می‌کنند.

در حالی که 41 درصد از پاسخ‌دهندگان ثروتمندتر طرفدار عادی‌سازی هستند، تنها 25 درصد از کسانی که گزارش داده بودند برای تأمین هزینه‌های خود تلاش می‌کنند همین دیدگاه را داشتند. علاوه بر این، افرادی که دارای مدرک تحصیلی عالی هستند دو برابر بیشتر از افرادی که دارای مدرک دیپلم دبیرستان یا کمتر هستند، از عادی‌سازی حمایت می‌کنند.

به گفته این مرکز نظرسنجی نگاه بهتر بیشتر مراکشی‌ها نسبت به ایالات متحده تا حدی با به رسمیت شناختن حاکمیت مراکش بر صحرای غربی از سوی ایالات متحده مرتبط است، توافقی که همچنین مستلزم عادی‌سازی روابط بین مراکش و اسرائیل است که مراکشی‌ها چندان به آن علاقه ندارند.

گزارش از محمدحسن گودرزی